یُکَلِّف (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یُکَلِّف:(لا يُكَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا) «یُکَلِّف» مصدرش «
تکلیف» به معنى كارى دشوار به عهدۀ كسى نهادن و يا فرمان دادن به كارى سخت و پرمشقت است.
آیه اين
حقیقت عقلى را تأييد مى‌كند كه وظايف و تكاليف الهى هيچ‌گاه بالاتر از ميزان
قدرت و توانايى افراد نيست و بايد گفت تمام احكام با همين آيه
تفسیر و تقييد مى‌شود و به مواردى كه تحت قدرت
انسان است اختصاص مى‌يابد و بديهى است كه يک قانونگذار
حکیم و دادگر نمى‌تواند غير از اين
قانون وضع كند.
در آيۀ ۲۳۳
سوره بقره در مورد انجام وظايف والدين نسبت به فرزند نوزاد، حدود وظايف را به اندازۀ توانايى آن‌ها تعيين فرموده است، زيرا
خداوند هيچ وظيفه‌اى براى هيچ‌كس بيش از حدّ توانايى او قرار نمى‌دهد:
(لا تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلاّ وُسْعَها).
به موردی از کاربرد «یُکَلِّف» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(لا يُكَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاّ وُسْعَها لَها ما كَسَبَتْ وَ عَلَيْها ما اكْتَسَبَتْ رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِن نَّسينا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَيْنا إِصْرًا كَما حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذينَ مِن قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنآ أَنتَ مَوْلانا فَانصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرينَ) «
خداوند هيچ‌كس را، جز به اندازه تواناييش، تكليف نمى‌كند. انسان، هر كار نيكى را انجام دهد، به
سود خود انجام داده؛ و هر كار بدى كند، به زيان خود كرده است. مؤمنان مى‌گويند: «پروردگارا! اگر ما فراموش يا
خطا كرديم، ما را مؤاخذه مكن. پروردگارا! تكليف سنگينى بر ما قرار مده، آن چنان كه بخاطر
گناه و
طغیان، بر كسانى كه پيش از ما بودند، قرار دادى. پروردگارا! آنچه طاقت
تحمّل آن را نداريم، بر ما مقرّر مدار و ما را
عفو كن و بيامرز و مورد
رحمت خود قرار ده. تو
مولا و سرپرست مايى، پس ما را بر جمعيّت كافران، پيروز گردان.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
جمله
(لا يُكَلِّفُ اللَّهُ ...) كلامى است مطابق با سنتى كه خداوند در بين بندگانش جارى ساخته، و زبان همان
سنت است، و آن سنت اين است كه از مراحل
ایمان آن مقدار را بر هر يک از بندگان خود تكليف كرده كه در خور
فهم او باشد، و از اطاعت آن مقدارى را تكليف كرده كه در خور نيرو و توانايى بنده باشد، و نزد عقلا و صاحبان شعور نيز همين سنت و روش معمول و متداول است، و نيز روشن گرديد كه معناى جمله نام‌برده درست با كلامى كه در آيه قبل از
رسول و مؤمنين
حکایت كرد كه گفتند:
سمعنا و اطعنا منطبق است، نه چيزى از آن كم دارد و نه زياد.
و نيز معلوم شد كه مضمون جمله نام‌برده يعنى
(لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً...) هم به آيه قبل از خود ارتباط دارد و هم به آيه بعد از خود.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یکلف»، ج۴، ص ۱۰۵.
