• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کسوف

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: کسف (مفردات‌قرآن)، کِسَف (لغات‌قرآن)، کسف (مفردات‌نهج‌البلاغه)، کسوف (مقالات مرتبط).


کسوف (به ضم کاف و سین)، به خورشیدگرفتگی اطلاق می‌شود. از احکام آن در باب صلات و نکاح سخن گفته‌اند.


احکام کسوف در باب طهارت، صلات و نکاح آمده است.

۱.۱ - نماز آیات

خواندن نماز آیات هنگام کسوف واجب است.
[۱] نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، ج۱۱، ص۴۰۰.    

امام خمینی در تحریرالوسیله، دراین‌خصوص می‌فرماید: «(از جمله) سبب این نماز (آیات) گرفتن خورشید و ماه (است) ولو اینکه مقداری از آن‌ها گرفته باشد.»
[۲] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۹۹، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۱.    
و «ترسیدن شرط نیست و در مورد آن‌ها به‌هرحال نماز آیات واجب است.»
[۳] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۹۹، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۱.    
و «ظاهر آن است که معیار، صدق نام و عنوان گرفتگی است؛ اگرچه این گرفتگی به علت دو سبب متعارف آن، که حائل شدن زمین و ماه است نباشد، بنابراین گرفتن ماه و خورشید به‌وسیله بعضی از ستاره‌های دیگر یا به علّت دیگری کافی است. البته اگر گرفتگی، بسیار کم باشد به‌طوری‌که چشم‌های متعارف مردم آن را نبیند - اگرچه بعضی از چشم‌های خارق‌العاده یا به‌واسطه ابزاری که (برای این کار) ساخته شده آن را ببینند - ظاهر آن است که چنین گرفتگی اثری ندارد (و سبب نماز آیات نمی‌شود) اگرچه این گرفتگی به جهت یکی از دو سبب متعارف آن باشد. و همچنین اگر گرفتگی آن‌ها به‌سرعت از بین برود، مانند آنکه در اثر عبور بعضی از سنگ‌های آسمانی از مقابل ماه و خورشید، چشم نور آن‌ها را نبیند و این حالت سریعاً از بین برود، این گرفتگی تاثیری ندارد (و موجب نماز آیات نمی‌شود). »
[۴] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۹۹، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۲.    


۱.۱.۱ - وقت نمازِ گرفتگی ماه و خورشید

وقت ادای نماز گرفتگی ماه و خورشید از هنگام شروع گرفتگی تا زمان شروع در بازشدن آن است، و احتیاط ترک نشود که قبل از آنکه شروع به بازشدن نماید، به انجام نماز بشتابد، و اگر از آن‌وقت تاخیر‌انداخت، نباید آن را به نیّت ادا و قضا به جا آورد، بلکه باید نماز را با نیّت تقرب، بدون قیدی (قضا یا ادا) بخواند.»
[۵] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۰، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۳.    


۱.۱.۲ - قضای نمازِ گرفتگی ماه یا خورشید

کسی که علم به گرفتن ماه یا خورشید پیدا نکند تا آنکه به‌کلی گرفتگی برطرف شود، درصورتی‌که تمام قرص نگرفته باشد، قضا (نماز آیات) بر او واجب نیست. اما اگر به گرفتگی علم پیدا کند و نماز را نخواند - ولو اینکه از روی فراموشی‌ باشد - یا آنکه تمام قرص گرفته باشد، قضا واجب است.
[۶] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۱، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۷.    


۱.۱.۳ - کسانی که نماز آیات بر آنان واجب است

این نماز بر هر مکلّفی واجب است، و بنابر اقوی از زن حایض و نفساء، ساقط است، بنابراین قضای نماز آیاتی که وقت داشته باشد (مثل خسوف و کسوف) بر آن‌ها واجب نیست و ادای نماز آیات غیر آن (مثل صیحه آسمانی) بر آنان واجب نیست و این حکم در مورد حیض و نفاسی است که تمام مدت وقوع اسباب نماز آیات را فراگیرد.
[۷] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۰، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۶.    


۱.۱.۴ - راه‌های اثبات وقوع آیات

وقوع چیزی که نماز آیات برای آن واجب است و همچنین زمان آن و مقدار آن، با یقین (خود انسان) و شهادت دو عادل، بلکه بنابر احتیاط (واجب)، با شهادت یک نفر عادل و با خبردادن منجّمی هم که به راست‌گویی‌اش اطمینان هست، بنابر احتیاط (واجب) اگر اقوی نباشد ثابت می‌شود.
[۸] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۰، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۵.    


۱.۱.۵ - خبر افراد غیر عادل

اگر عدّه‌ای که عادل نیستند، بگویند که ماه یا خورشید گرفته و شخص به راست گفتن آن‌ها علم پیدا نکند و پس از گذشتن وقت، معلوم شود که راست گفته‌اند، ظاهر این است که این حالت نیز ملحق به ندانستن است، بنابراین درصورتی‌که تمام قرص نگرفته باشد، قضای نماز آیات بر او واجب نیست. و همچنین است اگر دو نفر شهادت دهند و عدالت آن‌ها معلوم نباشد و بعد از گذشت وقت، عدالت آن‌ها ثابت شود (که در این صورت هم، مانند آن است که به اصل گرفتگی جاهل باشد)، لکن احتیاط آن است که مخصوصاً در صورت دوم، قضا نماید، بلکه در صورت دوم، احتیاط ترک نشود.
[۹] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۱، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۸.    


۱.۲ - دیگر احکام

از جمله غسل‌های مستحبی، غسل «به‌خاطر کوتاهی کردن در ادای نماز خسوف و کسوف (ماه یا خورشید گرفتن) است. (پس) درصورتی‌که تمام قرص ماه و خورشید گرفته باشد مستحب است در وقت قضای آن‌ها غسل نماید، بلکه سزاوار نیست در آن احتیاط ترک شود.»
[۱۰] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۰۵، کتاب الطهارة، القول فی الاغسال المندوبة، اما الفعلیة، ثانیهما.    

آمیزش در شبی كه در آن خسوف و نيز در روزی كه در آن كسوف (خورشيد گرفتگى) رخ داده مکروه است.
[۱۱] نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، ج ۲۹، ص۵۴.    

هنگام كسوف يا خسوف اگر ابر، خورشيد يا ماه را بپوشاند، نماز آيات ساقط نمى‌شود.
[۱۲] محقق حلی، جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، ج۲، ص۳۴۱.    

۱. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، ج۱۱، ص۴۰۰.    
۲. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۹۹، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۱.    
۳. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۹۹، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۱.    
۴. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۹۹، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۲.    
۵. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۰، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۳.    
۶. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۱، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۷.    
۷. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۰، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۶.    
۸. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۰، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۵.    
۹. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۱، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۸.    
۱۰. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۰۵، کتاب الطهارة، القول فی الاغسال المندوبة، اما الفعلیة، ثانیهما.    
۱۱. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، ج ۲۹، ص۵۴.    
۱۲. ↑ محقق حلی، جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، ج۲، ص۳۴۱.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام؛ ج‌۳، ص۴۵۷.    
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام؛ ج‌۱، ص۲۲۹.    
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    


رده‌های این صفحه : دیدگاه های فقهی امام خمینی
جعبه ابزار