کتب اربعه (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتب اربعه به معنای چهار کتاب مرجع حدیثی
شیعه است.
پس از
قرآن کریم،
احادیث معصومان (علیهم‌السّلام) مهم‌ترین منبع
استنباط احکام شرعی است، بلکه استفاده از قرآن کریم جز با رجوع به احادیث امکان‌پذیر نیست، زیرا آنچه از احکام در قرآن آمده، مجمل و کلی است و شرح و تفصیل آنها در احادیث آمده است و بدون مراجعه به احادیث پرده از اجمال و ابهام احکام قرآنی بر داشته نمی‌شود از این‌رو، از همان آغاز، اهتمام ویژه‌ای نسبت به ضبط و گردآوری احادیث وجود داشته است و بر همین اساس چهارصد مجموعه جدیتی که به اصول اربعماء (اصول اربعماه) مشهور است توسط
اصحاب ائمه (علیهم‌السّلام) نگاشته شد. این اصول نزد شیعه معتبر بوده و به آنها عمل می‌شده است.
در اواخر دوران
غیبت صغری و اوایل
غیبت کبری چهار مجموعه حدیثی جدید که از مجموعه‌های حدیثی پیشین برگرفته شده و نظم و ترتیبی خاص به آنها داده شده بود، توسط سه نفر از عالمان و محدثان شیعه نگاشته شد و منبع و مرجع اصلی و معتبر برای احکام شرعی قرار گرفت و از آن زمان تاکنون از معروف و مشهورترین مجموعه‌های حدیثی نزد شیعه به شمار می‌رود. مقصود از کتب اربعه در کلمات
فقها این مجموعه است که به تفکیک و ترتیب زمان نگارش عبارت‌اند از:
۱.
الکافی اثر ابو جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق
کلینی (م ۳۲۹ هـ. ق) در دو بخش اصول و فروع و در بردارنده مهم‌ترین احادیث معصومان (علیهم‌السّلام) در موضوعات اعتقادی فقهی، اخلاقی تاریخی و غیر آنها.
۲.
من لایحضره الفقیه، نوشته ابوجعفر، محمد بن علی بن موسی بن حسین بابویه قمی، معروف به
شیخ صدوق (م ۳۸۱ هـ. ق)؛ در بردارنده دوره‌ای کامل از فقه روایی
۳ و ۴.
الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، مشتمل بر اخبار متعارض و حل تعارض آنها و نیز
تهذیب الاحکام، شرح روایی کتاب المقنعه نگاشته ابو جعفر محمد بن حسن، معروف به
شیخ طوسی (م ۴۶۰ هـ. ق).
در اینکه آیا همه احادیث نقل شده در این مجموعه صحیح است یا نه؟ دیدگاه‌ها متفاوت است. اخباریان و برخی اصولیان تمامی روایات گردآوری شده در کتب اربعه را صحیح می‌دانند.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۷، ص۶۴.
