وَعیدِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وَعیدِ:(فيهِ مِنَ الْوَعيدِ) «وَعیدِ» به معنى «بيم دادن» و
خبر تهديدآميز يا وعدۀ بدى است كه به كسى داده مى‌شود و فقط در موارد
شر به كار مى‌رود، در حالى كه كلمۀ «وعد» در كار
خیر و شر هردو استعمال شده است.
قرآن، مسئله «
وعید» و مجازات مجرمان را، گاهى در لباس بيان سرگذشت امّت‌هاى پيشين و گاهى به صورت خطاب به حاضران و گاهى در شكل ترسيم حال آن‌ها در صحنۀ
قیامت و گاه با لباس‌هاى ديگر بيان كرده است.
در آيۀ ۱۳ و ۱۴
سوره ابراهیم مى‌خوانيم كه مشركان و منكران ستمگر، پيامبران را تهديد به تبعيد از سرزمينشان مى‌كردند خداوند در مقابل به آن‌ها چنين وعده مى‌دهد كه «من شما را در اين زمين، بعد از نابودى آن‌ها سكونت خواهم بخشيد» ولى اين پيروزى و موفقيت «براى كسى است كه از مقام (
عدالت) من بترسد و از
عذاب (من) بيمناک باشد.»
(ذلِكَ لِمَنْ خافَ مَقامي وَ خافَ وَعيدِ) واژۀ «وعيد» در اين آيه در اصل «وعيدى» بوده است.
به موردی از کاربرد «وَعیدِ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ كَذَلِكَ أَنزَلْناهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا وَ صَرَّفْنا فيهِ مِنَ الْوَعيدِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقونَ أَوْ يُحْدِثُ لَهُمْ ذِكْرًا) «و اين‌گونه آن را قرآنى
عربی و فصيح و گويا نازل كرديم، و انواع وعيدها و انذارها را در آن بازگو نموديم، شايد آنان
تقوا پيشه كنند؛ يا برايشان سبب يادآورى شود.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
معناى آيه چنين مى‌شود كه: ما اينطور و به اين نحو از بيان معجزه‌آسا، كتاب را نازل كرديم در حالى كه قرآنى است خواندنى و عربى و در آن بعضى از وعيدهاى گوناگون را كه به كفار داديم
ذکر نموديم.
و جمله
(لَعَلَّهُمْ يَتَّقونَ أَوْ يُحْدِثُ لَهُمْ ذِكْراً) از نظر مطلب نظير جمله سابق است كه مى‌فرمود:
(لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشى) چيزى كه هست در آن جمله، ذكر در برابر خشيت قرار گرفته بود و در اين جمله ذكر در مقابل تقوى قرار گرفته و از همين جا آدمى مى‌خواهد بگويد مراد از تقوى در اين جا پرهيز از
عناد و
لجاج با خدا است كه لازمه
خوف و خشيت و احتمال ضرر است نه آن تقوايى كه مترتب بر
ایمان است و عبارت است از عمل به طاعات و اجتناب از سيئات و مراد از احداث ذكر براى آنان حصول تذكر است در ايشان و با اين بيان مقابله ميان ذكر و تقوى بدون هيچ زحمتى تمام و موجه مى‌شود.
و معناى آيه- و خدا داناتر است- اين است كه ما اين چنين كتاب را خواندنى و عربى نازل كرديم و در آن به عبارات گوناگون وعيدهايى به كار برديم تا شايد تقوى كنند و يا ذكرى برايشان حادث شود يعنى شايد احتمال خطرى در دل‌هايشان راه يابد و احتمال دهند كه اين قرآن
حق است و در دشمنى با حق
خطر هست و در نتيجه خشيتى در دلشان بيفتد و دنبال آن دست از دشمنى با خدا بر دارند و يا مستقيما ياد حق در دلشان راه يافته بدان معتقد گردند.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «وعيد»، ج۴، ص ۶۸۷.
