ودّ (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وَدّ (به فتح واو)،
وُدّ (به ضم واو)،
وِدّ (به کسر واو)،
وِداد (به کسر واو) و
مَوَدَّة (به فتح میم و واو و فتح دال مشدده) از
واژگان قرآن کریم به معنای دوست داشتن است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
مُوادَدَة (به ضم میم) به معنای دوست داشتن همدیگر،
وَدود (به فتح واو و ضم دال) به معنای دوست دارنده و از
اسماء حسنی،
وَدَّ (به فتح واو و دال مشدده ) نام یک
بت.
وَدّْ،
وُدّْ،
وِدّْ،
وِداد و
مَوَدَّة به معنای دوست داشتن است.
(اِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا) (مسلّماً كسانى كه
ایمان آورده و كارهاى شايسته انجام دادهاند،
خداوند رحمان محبّتى براى آنان در دلها قرار مىدهد!)
تقدیر آن «وُدّاً فی قلوب النّاس» و یا نظیر آنست. این یک امر طبیعی است هر که مؤمن و نیکوکار باشد مردم او را دوست خواهند داشت و اگر از روی غرضی اظهار عداوت کنند باز در ته قلب او را تصدیق کرده و ارادت خواهند ورزید. در روایات
شیعه و
اهل سنت نقل شده که آیه در باره
علی بن ابی طالب (علیهالسّلام) نازل گردیده است. نگارنده گوید: مورد نزول آن بزرگوار است ولی عموم آیه به قوّت خود باقی است.
شبلنجی در
نور الابصار از نقاش نقل کرده که آیه در باره علی
بن ابی طالب نازل شده است.
سبط ابنجوزی در
تذکره در ذکر فضائل آن حضرت از
ابن عباس نقل کرده:
«هَذَا الْوُدُّ جَعَلَهُ اللَّهُ لِعَلِیٍّ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) فی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ.» علامه امینی در
الغدیر مقداری از مصادر آن را از کتب اهل سنت نقل کرده است.
در
مجمع فرموده: در آن اقوالی است از جمله آن مخصوص علی (علیهالسّلام) است که
ابن عباس گفته: مؤمنی نیست مگر آنکه در قلبش محبّت آن حضرت است. و از تفسیر ابو حمزه از
امام باقر (علیهالسّلام) نقل کرده که فرمود: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِمَا السَّلَامُ: قُلْ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی عِنْدَکَ عَهْداً وَ اجْعَلْ لِی فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ وُدّاً». نظیر آن را ابو حمزه از
جابر بن عبد اللّه انصاری نیز نقل کرده است.
مَوَدَّة (به فتح میم و واو و فتح دال مشدده) به معنای دوست داشتن است.
(وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً) (و در ميانتان مودّت و
رحمت قرار داد؛ در اين نشانههايى است براى گروهى كه
تفکر مىكنند!)
مُوادَدَة (به ضم میم) به معنای دوست داشتن همدیگر است.
(لا تَجِدُ قَوْماً يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ يُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ) (هيچ قومى را كه ايمان به خدا و روز رستاخيز دارند نمىيابى كه با دشمنان خدا و رسولش دوستى كنند، هر چند پدران يا فرزندان يا برادران يا خويشاوندانشان باشند)
وَدود (به فتح واو و ضم دال) به معنای دوست دارنده و از اسماء حسنی است.
(اِنَّ رَبِّی رَحِیمٌ وَدُودٌ) (پروردگارم مهربان و دوستدار (بندگان توبهكار) است!»)
ایضا
(وَ هُوَ الْغَفُورُ الْوَدُودُ) (و او آمرزنده و دوستدار (مؤمنان) است.)
آن دو بار بیشتر در
قرآن مجید نیامده است.
وَدَّ (به فتح واو و دال مشدده ) نام یک بت است.
(وَ قالُوا لا تَذَرُنَّ آلِهَتَکُمْ وَ لا تَذَرُنَ وَدًّا وَ لا سُواعاً وَ لا یَغُوثَ وَ یَعُوقَ وَ نَسْراً) (و گفتند: دست از خدايان و بتهاى خود برنداريد (به خصوص) بتهاى «وَد»، «
سواع»، «
یغوث»، «
یعوق» و «
نسر» را رها نكنيد!)
ودّ به فتح اوّل چنانکه از آیه معلوم میشود نام بتی است. ظهور آیه در آنست که اسماء پنجگانه نام اصنام قوم
نوح (علیهالسّلام) بوده و ربطی به اصنام جاهلیّت ندارند.
راغب گوید: ودّ نام بتی است و علّت این تسمیه آنست که او را دوست میداشتند و یا معتقد بودند که میان او و خدا دوستی هست.
نگارنده گوید: این در صورتی است که «ودّ» عربی بوده باشد.
ابن کلبی در کتاب
الاصنام از بتی در
جاهلیت بنام برده که در
دومة الجندل بوده و پس از انتشار
اسلام به دستور
رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) منهدم شده است.
نگارنده گوید: این صنم آن نیست که در قرآن ذکر شده است و از اینکه بعضی از عربها نام فرزند خویش را عبد ودّ میگذاشتند معلوم میشود صنمی بنام ودّ داشتهاند و اللّه العالم.
•
قرشی بنابی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ودد»، ج۷، ص۱۹۲.