هَدْی (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هَدْی (به فتح هاء و سکون دال) از
واژگان قرآن کریم به معنای
قربانی مخصوص
بیت‌اللّه الحرام و قربانی حج است.
هدی مجموعا هفت بار در
قرآن مجید آمده و همه راجع به قربانی
حج و
عمره است.
هَدْی به معنای قربانی مخصوص بیت‌اللّه الحرام و قربانی حج است و غیر آن
اضحیه نامیده می‌شود.
به نظر می‌آید علّت این تسمیه آن است که قربانی احترام و اکرامی است نسبت به
کعبه که در
هدی و
هدایت معنای اکرام و لطف هست و یا به جهت آن است که به کعبه و حرم سوق داده می‌شود مثل
«هَدَی العروس الی بعلها» که به معنی بردن و سوق دادن عروس به شوهرش است.
به مواردی از
هَدْی که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ لا تَحْلِقُوا رُؤُسَکُمْ حَتَّی یَبْلُغَ الْهَدْیُ مَحِلَّهُ) «سرهای خویش را نتراشید تا قربانی به محلّش برسد.»
(فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْی) ( و اگر محصور شديد، (و مانعى مانند ترس از
دشمن يا بيمارى، اجازه نداد كه پس از
احرام بستن، وارد
مکه شويد،) آن‌چه از قربانى فراهم شود (
ذبح كنيد، و از احرام خارج شويد)!)
(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّهِ وَ لَا الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ لَا الْهَدْيَ وَ لَا الْقَلائِدَ) (اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد!
شعائر الهی و مراسم
حج را محترم بشمريد؛ و مخالفت با حدود الهى را
حلال ندانيد؛ و نه
ماه حرام را، و نه قرباني‌هاى بى‌نشان و نشان‌دار را.)
(جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرامَ قِياماً لِلنَّاسِ وَ الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ الْهَدْيَ وَ الْقَلائِدَ) (
خداوند، كعبه- بيت الحرام- را وسيله‌اى براى استوارى و سامان بخشيدن به كار مردم قرار داده؛ و هم‌چنين ماه حرام، و قرباني‌هاى بى‌نشان، و قرباني‌هاى نشان‌دار را.)
(وَ صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ الْهَدْيَ مَعْكُوفًا أَن يَبْلُغَ مَحِلَّهُ) (شما را از (
زیارت)
مسجد الحرام و رسيدن قرباني‌هايتان به محل قربان‌گاه بازداشتند.)
واحد آن هدیه است مثل
تمر و
تمره و جمع آن هدی بر وزن فعیل است چنان‌که در
مجمع گفته است.
این واژه مجموعا هفت بار در قرآن مجید آمده و همه راجع به قربانی حج و عمره است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «هدی»، ج۷، ص۱۴۹.
