هزل (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هزل:
(وَ مَا هُوَ بِالْهَزْلِ) هزل: بر وزن عزل به معنى «
سخن بيهوده و
شوخى - خلاف جد -» است.
به «لاغر» هزيل گفته شده، زيرا كم گوشت و سبک وزن است.
قرآن مى‌گويد مسأله معاد:
«
سخن جدى است و هيچ‌گونه
شوخى و بيهودگى در آن نيست.»
(وَ مٰا هُوَ بِالْهَزْلِ) از اين ماده فقط يکبار در
قرآن مجيد آمده است.
به موردی از کاربرد
هزل در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ مَا هُوَ بِالْهَزْلِ) (و هرگز
شوخى نيست.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه فصل به معناى جدا كردن دو چيز از هم است، به طورى كه بين آن دو فاصله‌اى پيدا شود و با اينكه
قرآن قول فاصل و جدا سازنده است، اگر آن را قول فصل خوانده، از باب زيد عدل است و هزل به معناى
شوخى است، در مقابل جدى. و اين دو آيه جواب قسم است و ضمير انه به
قرآن بر مى‌گردد و معنايش اين است كه:
به
آسمانی چنان و زمينى چنين سوگند، كه
قرآن سخنى جدا سازنده بين
حق و
باطل است و كلامى خالى از جد و صرف
شوخى نيست، آنچه را
قرآن ثابت مى‌كند حق محض است، كه شكى در آن نيست و چون حق است هيچ باطلى نمى‌تواند آن را
باطل سازد و هر باطلى در صدد ابطال آن بر آيد باطل بدون ترديد است، پس خبرى هم كه از
قیامت و بازگشت داده حق است و در آن شكى نيست.
ولى بعضى گفته‌اند:
ضمير نامبرده به مطلب قبلى يعنى خبر
رجوع و
معاد بر مى‌گردد. ولى وجه سابق وجيه‌تر است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «هزل»، ج۴، ص۵۸۹.
