هَزْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هَزْل (به فتح هاء و سکون زاء) یا
هُزْل (به ضم هاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
لاغر شدن،
مزاح كردن و نيز
هذیان گفتن است.
سه مورد از اين مادّه در
نهج‌البلاغه آمده است.
هَزْل یا
هُزْل به معنای لاغر شدن، مزاح کردن، و نیز هذیان گفتن است.
مواردی که در «نهج‌البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
درباره
زهد حضرت موسی (علیه‌السلام) فرموده:
«وَاللهِ، ما سَأَلَهُ إِلاّ خُبْزاً يَأْكُلُهُ، لاِنَّهُ كانَ يَأْكُلُ بَقْلَةَ الاَْرْضِ، وَلَقَدْ كانَتْ خُضْرَةُ الْبَقْلِ تُرَى مِنْ شَفيفِ صِفاقِ بَطْنِهِ، لِهُزالِهِ وَتَشَذُّبِ لَحْمِهِ.» «به
خدا سوگند (آن
روز)
موسی غير از قرص نانى كه بخورد از خدا نخواست، زيرا وى (مدّتى بود) از گياهان
زمین استفاده مى‌كرد تا آن‌جا كه در اثر
لاغری شديد (و جذب‌شدن مواد اين گياهان) سبزى گياه از پشت پرده شكمش آشكار بود.»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره فتنه‌ها و نجات يافتن
مؤمن از آن‌ها فرموده:
«وَتَسْتَخْلِصُ الْمُؤْمِنَ مِنْ بَيْنِكُمُ اسْتَخْلاصَ الطَّيْرِ الْحَبَّةَ الْبَطينَةَ مِنْ بَيْنِ هَزيلِ الْحَبِّ.» «همچون
خرمن شما را مى‌كوبند!، همچون پرنده‌اى كه دانه‌هاى درشت را از لاغر جدا مى‌كند، اين گمراهان، مؤمنان را از بين شما جدا مى سازند.»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره
دنیا فرموده:
«وَجِدُّها هَزْلٌ، وَعُلْوُها سُفْلٌ دارُ حَرَب وَسَلَب، وَنَهْب وَعَطَب.» «كارهاى جدّى‌اش بازى و شوخى و بلنديش عين سقوط است سراى جنگ و غارت‌گرى و تبه‌كارى و هلاكت است.»
(شرح‌های خطبه:
)
سه مورد از اين ماده در
نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «هزل»، ج۲، ص۱۰۹۶.
