• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نَقْب‌ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَقْب‌ (به فتح نون و سکون قاف) از واژگان نهج البلاغه به معنای سوراخ كردن و سوراخ است.
مصدر و اسم هر دو آمده است.
نِقاب (به کسر نون) به معنى نقاب زن است كه با آن چهره خود را مى‌پوشاند و هم جمع نقب به معنى سوراخ‌هاست.
این کلمه سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.



نَقْب‌: به معنای سوراخ كردن و سوراخ است.
مصدر و اسم هر دو آمده است.
نِقاب به معنى نقاب زن است كه با آن چهره خود را مى‌پوشاند و هم جمع نقب به معنى سوراخ‌هاست.
راغب در مفردات گويد: نقب در ديوار و پوست مانند «ثقب» در چوب است.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۳۳

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) درباره رفتن به بصره فرموده: «وَ إِنَّ مَسِيرِي هذا لِمثْلِها، فَلاََنْقُبَنَّ الْباطِلَ حَتَّى يَخْرُجَ الْحَقُّ مِنْ جَنْبِهِ.» «اين رفتن من به بصره مانند رفتن در جنگ با رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) است، باطل را سوراخ مى‌كنم و مى‌شكافم كه حق از پهلوى آن خارج شود، گويا باطل پرده‌اى بر روى حق است كه شكافته شده و حق از گوشه آن مشاهده مى‌شود.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - خطبه ۹۰

چنان‌كه حضرت علی (علیه‌السلام) فرموده: «وَ أَقامَ رَصَداً مِنَ الشُّهُبِ الثَّوَاقِبِ عَلَى نِقابِها، وَ أَمْسَكَها مِنْ أَنْ تَمُورَ فِي خَرْقِ الْهَواءِ» «و نگهبانى از شهاب‌هاى سوراخ كننده در سوراخ‌ها و شكاف‌هاى آسمان قرار داد.» (شرح‌های خطبه:)

۲.۳ - نامه ۲۵

حضرت درباره شتران صدقه مى‌نويسد: «وَ لْيُرَفِّهْ عَلَى اللاَّغِبِ، وَ لْيَسْتَأْنِ بِالنَّقِبِ وَ الظّالِعِ» نقب به فتح نون و كسر قاف شترى است كه سم پايش سوراخ شده است يعنى «استراحت دهد به شتر خسته، و مدارا كند با شتری كه پايش زخمى و شكافته شدن و شتری كه از راه منحرف مى‌شود.» (شرح‌های نامه )


این کلمه سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۵۸.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۱۷۵.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۲۰.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۹۲، خطبه ۳۳.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۷۷، خطبه ۳۳.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۷۷، خطبه ۳۳.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۹۱، خطبه ۳۳.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۵۵.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۵۹.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۲، ص۳۰۰.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۴.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۸۶.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۸۷، خطبه ۹۰.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۶۶، خطبه ۸۹.    
۱۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۲۸، خطبه ۹۱.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۸۵، خطبه ۹۱.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۲۹.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۳۳.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۴، ص۸۴.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۵۲.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۴۲۰.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۱۲، نامه ۲۵.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۹، نامه ۲۵.    
۲۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۸۱، نامه ۲۵.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۹۷.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۱۱.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۱۵.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۳۲۱.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۲۳.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۱۵۶.    
۳۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۹۲، خطبه ۳۳.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۸۷، خطبه ۹۰.    
۳۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۱۲، نامه ۲۵.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نقب»، ج۲، ص۱۰۵۸.    






جعبه ابزار