مُخْتَلِف (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُخْتَلِف:(شَرابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ) «مُخْتَلِف» از «اختلاف» به معنى «گوناگون و
خلاف يک‌ديگر و ناهمسان بودن» است و در جمع «مختلفون» است.
به موردی از کاربرد «مُخْتَلِف» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(ثُمَّ كُلي مِن كُلِّ الثَّمَراتِ فَاسْلُكي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا يَخْرُجُ مِن بُطونِها شَرابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فيهِ شِفاء لِلنّاسِ إِنَّ في ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرونَ) «سپس از تمام ثمرات و شيره گل‌ها بخور و راه‌هايى را كه پروردگارت براى تو تعيين كرده است، براحتى بپيما. از درون چينه دان آن‌ها، نوشيدنى با رنگ‌هاى مختلف خارج مى‌شود كه در آن، شفا و درمانى براى مردم است؛ به
یقین در اين
امر، نشانه روشنى است براى گروهى كه
فکر مى‌كنند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
جمله
(يَخْرُجُ مِنْ بُطونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ) جمله‌اى است مستانفه كه بعد از جمله امر مزبور، نتيجه عمل و مجاهدت وى را در امتثال امر خداى سبحان و رام بودن در امتثالش را بيان مى‌كند، و آن نتيجه عبارت است از اين‌كه: از
شکم او بيرون مى‌آيد شرابى به نام
عسل كه داراى رنگ‌هاى مختلف است بعضى سفيد و بعضى زرد و بعضى قرمز
سیر و بعضى مايل به سياهى
(فيهِ شِفاءٌ لِلنّاسِ) كه براى بيشتر امراض شفا است.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
در آيۀ مورد بحث مى‌خوانيم: «از درون شكم آن‌ها (زنبورها) نوشيدنى خاصى خارج مى‌شود به رنگ‌هاى مختلف كه در آن شفاى مردم است.»
چنانچه از
شرح جهان اسرار آميز اين حشرۀ عجيب (
زنبور) بگذريم و به
عظمت و
قدرت آفريدگارش آشنا شويم مى‌بينيم كه رنگ عسل برحسب آن‌كه زنبور بر چه گل و ثمره‌اى نشسته و از آن بهره‌گيرى كرده باشد تفاوت مى‌كند، به‌همين‌جهت در پاره‌اى از موارد، قهوه‌اى تيره و گاهى نقره‌اى سفيد و گاهى بى‌رنگ و گاهى زردرنگ، گاهى شفاف، زمانى تيره، گاهى زرد طلايى، زمانى خرمايى و حتى گاهى مايل به سياهى است!.
اين تنوع رنگ‌ها علاوه بر اين كه گوياى تنوع سر چشمه‌هاى به دست آوردن عسل است، تنوعى براى ذوق‌ها و سليقه‌ها نيز محسوب مى‌شود، زيرا امروز ثابت شده است كه رنگ غذا در تحريک اشتهاى انسان بسيار مؤثر است.
قديمی‌ها نيز گويا اين مسئله روانى را شناخته بودند كه غذاهاى خود را با
زعفران و زرد چوبه و رنگ‌هاى ديگر رنگين مى‌ساختند تا از طريق بصرى نيز ميهمانانشان را به خوردن غذا تشويق كنند.
در كتب غذاشناسى در اين زمينه بحث فراوان كرده‌اند كه نقل همه آن‌ها مناسب با بحث فشردۀ تفسيرى ما نيست.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مختلف»، ج۱، ص ۷۳۰.
