مَوعِدَة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَوعِدَة:(عَن مَّوْعِدَةٍ وَعَدَها) «مَوعِدَة» اسمى است كه به جاى مصدر قرار گرفته، به معنى «وعده و نويد دادن» است.
به موردی از کاربرد «مَوعِدَة» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ ما كانَ اسْتِغْفارُ إِبْراهيمَ لِأَبيهِ إِلاّ عَن مَّوْعِدَةٍ وَعَدَها إِيّاهُ فَلَمّا تَبَيَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ إِنَّ إِبْراهِيمَ لأوّاهٌ حَليمٌ) «و
استغفار ابراهیم براى پدرش (سرپرستش كه در آن
زمان، عمويش آزر بود)، فقط بخاطر وعده‌اى بود كه به او داده بود؛ تا وى را به سوى
ایمان جذب كند)؛ امّا هنگامى كه براى او روشن شد كه وى دشمن خداست، از او بيزارى جست؛ به
یقین، ابراهيم دلسوز و بردبار بود.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
سياق اين
آيه دلالت دارد بر اين‌كه دعاى مزبور و همچنين تبرى از پدرش در
دنیا از ابراهيم صادر شده، نه اين‌كه در
قیامت دعايش مى‌كند و پس از اين‌كه
حقیقت مطلب را مى‌فهمد، از او بيزارى مى‌جويد.
زيرا سياق، سياق بيان تكليف است، يعنى تكليف عمومى
حرمت را بيان و دعاى ابراهيم را از آن
استثناء مى‌كند و مى‌فرمايد:
دعاى ابراهيم مخالف اين وظيفه عمومى نبوده، بلكه در حقيقت وفاى به وعده بوده است، چون اگر مراد از دعاى مذكور دعاى در قيامت بود، معنا نداشت كه آن را از حكم كلى و تكليفى كه ظرفش دار دنيا است، استثنا نموده، آن گاه تبرى در قيامت را
ذکر نمايد.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می فرمایند:
از آن‌جا كه مسلمانان آگاه در قران خوانده بودند كه ابراهيم (ع) براى عمويش (
آزر) استغفار كرد فورا اين سؤال ممكن بود در
ذهن آن‌ها پديد آيد كه مگر آزر مشرک نبود؟ اگر اين كار ممنوع است، چرا ابراهيم انجام داد؟!
آيۀ مورد بحث به اين سؤال پاسخ داده، مى‌گويد:
«استغفار ابراهيم براى پدرش (عمويش آزر) به خاطر وعده‌اى بود كه به او داده بود.»
(إِلاّ عَنْ مَوْعِدَةٍ وَعَدَها)«امّا هنگامى كه براى او آشكار شد كه وى دشمن خداست از او بيزارى جست و برايش استغفار نكرد.»
زيرا اين كار (استغفار براى آزر) مخصوص به زمانى بود كه اميد
هدایت آزر را در
دل مى‌پروراند، لذا به محض آشكار شدن عداوت او از اين كار صرف‌نظر كرد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «موعدة»، ج۴، ص ۶۸۸.
