• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مدرج

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



پی درپی آوردن کلام دو نفر، بدون تفکیک گویندگان را مدرج گویند.



مدرج - که مدرج نیز خوانده می‌شود - در لغت از مصدر «ادراج» به معنای در هم نوردیدن و به هم پیچیدن جامه و نامه و نیز به معنای بازبستن و آمیختن دو چیز به هم است.


«مدرج» در اصطلاح، یکی از انواع اسلوب بدیعی و فنون بلاغی قرآن و عبارت است از این که کلامی به گونه‌ای در پی کلام دیگر بیاید که تصور شود در پی هم هستند و گوینده آن‌ها یکی است؛ در حالی که با هم ارتباط ندارند.


زرکشی در البرهان می‌گوید:
این اسلوب را به آن دلیل مدرج نامیده‌اند که شبیه حدیث مدرج است و حدیث مدرج آن است که در متن حدیث یا سند آن به سبب اندراج مطلبی، تغییری صورت پذیرفته باشد؛


مانند: (الان حصحص الحق انا راودته عن نفسه و انه لمن الصادقین) تا این جا کلام زلیخا تمام شد.
ادامه آیه، کلام حضرت یوسف است: (ذلک لیعلم انی لم اخنه بالغیب).
زلیخا گفت: اینک حق آشکار شد؛ من بودم که از او کام خواستم و او از راستگویان است.
حضرت یوسف گفت: چنین بود، تا او ( عزیز مصر ) بداند که من در نهان به او خیانت نکرده‌ام.
البته در این که گوینده این آیه و آیه قبل کیست، بین مفسران اختلاف است.
[۳] بستانی، بطرس، ۱۸۹۸ - ۱۹۶۹، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۲۷۵.



۱. یوسف/سوره۱۲، آیه۵۱ - ۵۲.    
۲. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۳، ص۲۹۴.    
۳. بستانی، بطرس، ۱۸۹۸ - ۱۹۶۹، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۲۷۵.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «مدرج».    




جعبه ابزار