محمد‌مهدی کجوری شیرازی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«حاج شیخ محمد
مهدی مجتهد کجوری شیرازی» علامه ذوالفنون، جامع معقول و منقول و از بزرگان
علم و
تقوی و فضیلت دارالعلم شیراز است.
وی در شهر کجور از توابع مازندران متولد شد و برای تکمیل تحصیلات به
عتبات رحلت کرد. در حدود
سال ۱۲۵۰ ق در شهر مقدس
کربلا مقیم شد و در از محضر پر فیض صاحب ضوابط بهره برد.
در سال ۱۲۵۹ ق به درخواست مردم
شیراز از صاحب ضوابط، به شیراز هجرت نمود و به تالیف، تدریس و رتق و فتق امور شرعی مردم پرداخت.
وی نزدیک به ۳۵ سال در شیراز به
حوزه علمیه و مردم خدمت نمود و در سال ۱۲۹۳ ق، دعوت
حق را
لبیک گفت و در
آرامگاه حافظیه ، مدفون گردید.
سال
تولد ایشان، بنا بر مشهور، ۱۲۱۷ ق است. این
شهرت بر اساس گفته ایشان در پایان جلد چهارم شرح
فرائد الاصول می‌باشد ولی در یک نسخه خطی موجود در کتابخانه
شاهچراغ علیه‌السّلام که یادداشتهای پراکنده‌ای در علم نجوم و هیئت، به خط ایشان نوشته شده، بالای یک نماد نجومی، آمده است: «طالع ولادت
مهدی الکجوری در
شب یکشنبه ششم شهر
جمادی الاولی دو ساعت گذشته سنه ۱۲۲۲.»
علاقه و ارتباط طرفینی علامه کجوری و صاحب ضوابط، فراتر از مقوله استاد و شاگردی بود. علامه کجوری یک دوره
تقریرات اصول صاحب ضوابط را در سال‌های ۱۲۵۰ و ۱۲۵۱ ق نوشته، همچنین کتاب نتایج الافکار استاد را مفصلا شرح کرده، در مجالس و محافل علمی ملازم استاده بوده، به توصیه ایشان به شیراز آمده و ارتباط خویش را با استاد در غربت نیز قطع ننموده است.
در حدود سال ۱۲۵۴ با نوشتن شرحی بر کتاب «الاجازه و الصلاه شرایع الاسلام» و ارائه به استاد، پس از بررسی از سوی استاد، به کسب
اجازه اجتهاد از صاحب ضوابط نائل می‌گردد.
متن
اجازه اجتهاد ، به خط صاحب ضوابط، بر روی برگ اول شرح مذکور نوشته شده و در کتابخانه شاهچراغ علیه‌السّلام شیراز نگهداری می‌شود.
ایشان قبل از
هجرت به کربلا و اقامت در جوار مرقد اباعبدالله علیه‌السّلام ، در
نجف اشرف از محضر
صاحب جواهر بهره برده است. ایشان در تالیفاتش، خصوصا شرح کتاب
بیع شرایع الاسلام ، بارها از صاحب جواهر با عنوان «استاذنا» نام برده است.
متاسفانه اطلاعی از دوران تحصیلات مقدماتی ایشان در دست نیست، به خصوص از کیفیت تحصیل و اساتید ایشان در رشته
ریاضیات و
نجوم ، در حالیکه ایشان، استاد این علوم بوده و در شیراز آنها را تدریس می‌کرده‌اند.
حضور ایشان در شیراز موجب رونق علمی در این شهر شده و تعداد زیادی از اهل
علم و دانش، در جلسه درس ایشان حاضر می‌شدند. ایشان علاوه بر
فقه و
اصول ، به تدریس ریاضیات و هیئت نیز
اشتغال داشته است.
در زیر نام تعدادی از شاگردان ایشان که هر یک از بزرگان شیراز می‌باشند، همراه با مختصری از زندگی ایشان، آمده است:
۱-
میرزا ابوطالب نواب ، فرزند حاج شیخ علی اکبر نواب.
۲-
حاج شیخ محمد حسین شیخ الاسلام متولد ۱۲۵۱ ق در شیراز.
۳-
میرزا ابوطالب رضوی فرزند حاجی سید میرزا، متولد ۱۲۵۱ ق.
۴-
میرزا محمد حسین صالح حسینی ، فرزند حاجی میرزا علی نقی صالح.
۵- سید حسن حسینی فائی، مؤلف کتاب «فارسنامه ناصری».
۶-
میرزا ابوالحسن حسنی حسینی دستغیب فرزند میرزا احمد.
علامه کجوری از مصادیق بارز فقیهان و دانشمندان پرکار و پرتلاش بوده که هیچگاه از تالیف،
استنساخ ، کتابت و
تحریر دست نکشیده است. در حالیکه دارای عائله زیادی بوده و گرفتاری‌های زیادی همچون تنگدستی در طول ایام تحصیل، او را
رنج می‌داده، ولی همواره تحصیل، تدریس و تالیف را بر هر کاری مقدم داشته است.
ایشان تالیفات خویش را بیش از دوبار تحریر کرده و در دفعات متعدد، آنها را مطالعه کرده و تصحیحات و تعلیقات جدیدی بر آنها افزوده است.
یکی از کارهای که نشانگر
ذوق و سلیقه ایشان نیز می‌باشد، نوشتن نکات مهم زندگی شخصی و مطالب و وقایع
تاریخ زمان خویش، بر بالای بعضی از برگ‌های تالیفات و تقریرات بوده که گوشه‌هایی هرچند اندک، از زندگی و وقایع روزگار ایشان را روشن نموده است.
فهرست تالیفات ایشان که در زیر آمده است، بر اساس نسخه‌های خطی موجود در
کتابخانه شاهچراغ علیه‌السّلام و کتاب‌های چاپ شده ایشان می‌باشد:
۱-
اصول فقه ؛ یک دوره مفصل اصول فقه که بخش‌هایی چون مبحث «
استصحاب » و «
اجتهاد و
تقلید » آن موجود است.
۲-
تقریرات اصول فقه .
۳-
حاشیه بر نتایج الافکار .
۴- رساله عملیه.
۵- شرح شرایع الاسلام.
۶- شرح فرائد الاصول.
۷- شرح نتایج الافکار.
۸- فقه استدلالی.
۹-
فوائد الرجال .
۱۰-
هدایه العباد الی طریق الرشاد .
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
