مال (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مال از
واژگان قرآن کریم به معنای آن‌چه
انسان مالک شود.
وجه
تسمیه آن این است که پیوسته مائل و زائل شدنی است.
جمع آن
اموال است.
در
قاموس و
اقرب گفته:
«المال ما ملکته من کلّ شی‌ء» و نیز گفته‌اند
مال در نزد اهل بادیه چهارپایان است، «مال» مذکر و مؤنث هر دو آید گویند
«هو مال» و
«هی مال» راغب گوید: مال را از آن مال گویند که پیوسته مائل و زائل است (از این گروه به آن گروه میل می‌کند) و از این جهت عرض خوانده شده (که عارضی است و دوام ندارد) و بر این است قول آن‌که گفته
«الْمَالُ قَحْبَةٌ تَکُونُ یَوْماً فِی بَیْتِ عَطَّارٍ وَ یَوْماً فِی بَیْتِ بَیْطَارٍ» مال مانند زن زنا کاری است، روزی در خانه عطّار و روزی در خانه جرّاح است.
به مواردی از
مال که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا) (اموال و فرزندان، زینت زندگی دنیاست.)
مقابله مال با بنون نشان می‌دهد که مراد از مال متاع دنیا است.
(وَ آتُوهُمْ مِنْ مالِ اللَّهِ الَّذِی آتاکُمْ) (چيزى از مال خدا را كه به شما داده است به آنان بدهيد.)
در این آیه نسبت حقیقی است که متاع دنیا در اصل مال خداست.
(وَ اَمْدَدْناکُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنِینَ) (و شما را به وسيله اموال و فرزندان كمک خواهيم كرد.)
(رَبَّنا اِنَّکَ آتَیْتَ فِرْعَوْنَ وَ مَلَاَهُ زِینَةً وَ اَمْوالًا) (
پروردگارا! تو
فرعون و اطرافيانش را
زینت و اموالى سرشار در زندگى
دنیا داده‌اى.)
ظاهرا مراد از زینت اثاث البیت و ذکر اموال ذکر عام بعد از خاصّ است و اینکه بعضی زینت را خوش قیافه بودن گفته‌اند درست نیست.
(وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ اَمْوالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ قِیاماً وَ ارْزُقُوهُمْ فِیها وَ اکْسُوهُمْ وَ قُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفاً) (اموالتان را، كه
خداوند وسيله قوام زندگى شما قرار داده، به دست سفيهان نسپاريد؛ و از منافع آن، به آنها روزى دهيد؛ و لباس بر آنان بپوشانيد و با آنها سخن شايسته بگوييد.)
در این آیه مراد از
(اَمْوالَکُمُ) ظاهرا اموال سفهاء است ولی نسبت آن به ضمیر «کم» از آن است که
سفه مثل
مجنون محجور و ممنوع التصرّف است. باید با مالش او را اداره کرد و طعام و پوشاک داد، در این صورت مال، مال عقلا است، مال کسانی است که طریق کسب و خرج آن را می‌دانند. در
المیزان گفته: مراد از اموال در حقیقت اموال سفهاء است به نوعی از عنایت به اولیاء سفهاء نسبت داده شده است.
بعضی‌ها آن را اموال دیگران دانسته و گفته‌اند: مراد از
آیه آن است که انسان مال خویش را به سفهاء و اطفال ندهد بلکه اگر واجب النفقه‌اند به آنها کسوت و طعام بدهد ولی ظاهرا مراد معنای اوّل است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «مال»، ج۶، ص۳۲۱.
