قَیّوم (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَیّوم: (هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ) «قَیّوم» صیغه مبالغه از مادّه «
قیام»
است، به همین دلیل به وجودی گفته می‌شود که
قیام او به ذات او است و
قیام همه موجودات به او می‌باشد، علاوه بر این
قائم به تدبیر امور مخلوقات نیز می‌باشد.
(اللّهُ لاَ اِلَهَ اِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لاَ تَاْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی الاَرْضِ مَن ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ اِلاَّ بِاِذْنِهِ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ اَیْدِیهِمْ وَ مَا خَلْفَهُمْ وَ لاَ یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ اِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَ الاَرْضَ وَ لاَ یَؤُودُهُ حِفْظُهُمَا وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ) (هیچ معبودی جز
خداوند یگانه زنده و پاینده نیست، خداوندی که
قائم به ذات خویش است و موجودات دیگر،
قائم به او. هیچ گاه خواب سبک و سنگینی او را فرا نمی‌گیرد و لحظه‌ای از تدبیر جهان هستی، غافل نمی‌ماند؛ آنچه در آسمان‌ها و آنچه در
زمین است از آن اوست. کیست که در نزد او جز به فرمانش
شفاعت کند؟! آینده و گذشته بندگان را می‌داند و کسی از
علم او آگاه نمی‌گردد؛ جز به مقداری که او بخواهد. اوست که به همه چیز آگاه است و علم و دانش محدود دیگران، پرتوی از علم بی‌پایان و نامحدود اوست. تخت حکومت او آسمان‌ها و زمین را دربرگرفته و نگاهداری آن دو آسمان و زمین، او را خسته نمی‌کند و اوست بلند مرتبه و با عظمت.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه
قیوم به طوری که علمای صرف گفته‌اند بر وزن فیعول است، هم چنان که کلمه
قیام بر وزن فیعال از ماده
قیام است، صفتی است که بر مبالغه دلالت دارد و
قیام بر هر چیز به معنای درست کردن و حفظ و تدبیر و تربیت و مراقبت و
قدرت بر آن است، همه این معانی از
قیام استفاده می‌شود، چون
قیام به معنای ایستادن است، و عادتا بین ایستادن و مسلط شدن بر کار ملازمه هست، از این رو از کلمه
قیوم همه آن معانی استفاده می‌شود.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «قَیّوم»، ص۴۵۰.
