فراورده‌های انگور (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از
انگور فرآورده های غذایی مختلفی به دست می آورند که خواص متعددی دارند، شامل:
کشمش ، شیره انگور، روغن هسته انگور، عصاره هسته انگور، سرکه، آبغوره و
غوره است.
ومن ثمرت النخیل والاعنـب تتخذون منه سکرا
ورزقا حسنا ان فی ذلک لایة لقوم یعقلون (و از ميوه درختان خرما و انگور باده مستى بخش و خوراكى نيكو براى خود مى گيريد قطعا در اين(ها) براى مردمى كه تعقل میكنند نشانه اى است.)
بنابراین که «سکرا» به معنای سرکه باشد.
علامه طباطبایی میفرمایند: «و معنای جمله ((تتخذون منه سکرا و
رزقا حسنا)) این است که از آنچه ذکر شد، از میوه‌های نخل و انگور چیزی می‌گیرند که مانند
شراب با تمام انواعی که دارد مسکر است، و
رزق پاکیزه و خوب، از قبیل مویز و شیره و غیر ذلک از چیزهایی که
آذوقه به شمار می‌رود.
این
آیه شریفه نمی‌خواهد بفرماید مسکرات،
حلال و
مباح است، و حتی نمی‌خواهد بگوید کار خوبی می‌کنید که از میوه‌های مذکور
مسکر می‌گیرید، بلکه ممکن است بگوییم دلالت بر زشتی این کار دارد چون شراب گرفتن را در مقابل اتخاذ
رزق خوب قرار داده، تا بفهماند شراب
رزق حسن نیست، ولی اگر این دلالت را قبول نکنیم آن را نیز قبول نداریم، زیرا اصلا آیه شریفه در مقام بیان حلال و
حرام نیست، بلکه در این مقام است که منافعی را که بشر آن روز از این میوه‌ها می‌بردند بشمارد، و بفرماید همه این انتفاعات از نعمتهای خداست و از ذکر آن نتیجه توحید را بگیرد، چون آیه شریفه در
مکه نازل شده و خطابش به
مشرکین است.
و بنا بر این، آیه متضمن
حکم شرعی نیست، تا بگوییم با آیه تحریم شراب
نسخ شده یا نشده است، و با همین بیان فساد گفتار آن کسی که گفته : آیه مورد بحث با آیه سوره مائده نسخ شده و به قتاده هم نسبت داده‌اند روشن می‌گردد.»
ودخل معه السجن فتیان قال احدهمآ انی ارنی اعصر خمرا...(و دو جوان با او به
زندان درآمدند (روزى) يكى از آن دو گفت من خويشتن را (به خواب) ديدم كه (انگور براى) شراب مى‌فشارم و ديگرى گفت من خود را (به خواب) ديدم كه بر روى سرم
نان مى‌برم و پرندگان از آن مى‌خورند به ما از تعبيرش خبر ده كه ما تو را از نيكوكاران مى‌بينيم.)
منظور از «خمر» به قرینه «اعصر» آب می‌گرفتم انگور است. تعبیر کردن از انگور به شراب به این لحاظ بوده که آن زندانی از انگور برای تهیه شراب، آب می‌گرفته است.
ومن ثمرت النخیل والاعنـب تتخذون منه سکرا...(و از ميوه درختان خرما و انگور باده مستى بخش و خوراكى نيكو براى خود مى گيريد قطعا در اين(ها) براى مردمى كه تعقل میكنند نشانه اى است.)
تفسیر نمونه میگوید: «((سکر)) گرچه در لغت معانی مختلفی دارد، ولی در اینجا به معنی مسکرات و مشروبات الکلی است، و معنی مشهور آن همین است.
روشن است که قرآن در این آیه هرگز اجازه شراب سازی از
خرما و
انگور نداده بلکه با توجه به اینکه ((مسکرات) ) را در مقابل ((
رزق حسن) ) قرار داده اشاره کوتاهی به تحریم
خمر و نامطلوب بودن آن نموده است، بنابراین نیاز به این نداریم که بگوئیم این آیه قبل از نزول تحریم شراب نازل شده و اشاره‌ای به حلال بودن آن است، بلکه به عکس آیه، اشاره به حرام بودن آن می‌کند و شاید اولین اخطار در زمینه تحریم خمر باشد.»
تهیه شراب مسکر از انگور در مصر باستان و در عصر
حضرت یوسف علیه‌السّلام رواج داشت.
ودخل معه السجن فتیان قال احدهمآ انی ارنی اعصر خمرا...(و دو جوان با او به زندان درآمدند (روزى) يكى از آن دو گفت من خويشتن را (به
خواب ) ديدم كه (انگور براى) شراب مى‌فشارم و ديگرى گفت من خود را (به خواب) ديدم كه بر روى سرم نان مى‌برم و پرندگان از آن مى‌خورند به ما از تعبيرش خبر ده كه ما تو را از نيكوكاران مى‌بينيم.)
در صدر اسلام تهیه شراب از
انگور رایج بود و آن بعنوان یک نوشیدنی در بین
کفار استفاده میشد.
ومن ثمرت النخیل والاعنـب تتخذون منه سکرا...(و از ميوه درختان خرما و انگور باده مستى بخش و خوراكى نيكو براى خود مى گيريد قطعا در اين(ها) براى مردمى كه تعقل میكنند نشانه اى است.)
طبق حدیثی از
امام صادق علیه السلام، این آیه، پیش از آیه تحریم شراب نازل شده است.
در
تفسیر علی بن ابراهیم ، «سکرا» به سرکه تفسیر شده است.
فراورده‌های انگور غیر از مسکرات بسیار مفید و مغذی هستند و فوائد زیادی برای
انسان دارند.
ومن ثمرت النخیل والاعنـب تتخذون منه سکرا
ورزقا حسنا...(و از ميوه درختان خرما و انگور باده مستى بخش و خوراكى نيكو براى خود مى گيريد قطعا در اين(ها) براى مردمى كه تعقل میكنند نشانه اى است.)
تفسیر مجمع البیان میفرماید: «ومن الاعناب شئ تتخذون سکرا، وهو کل ما یسکر من الشراب کالخمر.
والرزق الحسن: ما احل منهما کالخل والزبیب، والرب، والرطب، والتمر، عن ابن مسعود، وابن عباس، وسعید بن جبیر،
والحسن، وقتادة، ومجاهد، وغیرهم.
وروی الحاکم فی صحیحه بالاسناد عن ابن عباس انه سئل عن هذه الآیة فقال: السکر: ما حرم من ثمرها،
والرزق الحسن: ما احل من ثمرها. قال قتادة:
نزلت الآیة قبل تحریم الخمر، ونزل تحریمها بعد ذلک فی سورة المائدة. قال ابو مسلم: ولا حاجة الی ذلک سواء کان الخمر حراما، ام لم یکن، لانه تعالی خاطب المشرکین، وعدد انعامه علیهم بهذه الثمرات، والخمر من اشربتهم، فکانت نعمة علیهم. وقیل: ان المراد بالسکر: ما یشرب من انواع الاشربة، مما یحل.
والرزق الحسن: ما یؤکل.
والحسن: اللذیذ، عن الشعبی، والجبائی. فالمعنی تتخذون منه اصنافا من الاشربة والاطعمة.»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۳۰۳، برگرفته از مقاله «فراورده‌های انگور».
