فاسْتَعِذْ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فاسْتَعِذْ:
(فاسْتَعِذْ بِاللّٰهِ) فاسْتَعِذْ: در اصل، کلمه
«استعاذه» به معنی «پناه بردن و پناه خواستن» است و از مادّه
«عَوذ» گرفته شده
و این
آیه طرز استفاده از قرآن مجید و چگونگی تلاوت آن را بیان می‌کند و می‌فرماید:
«هنگامی که قرآن می‌خوانی از شر
شیطان مطرود شده، به
خدا پناه بر.»
(فاسْتَعِذْ بِاللّٰهِ) البته منظور تنها ذکر جمله «
اَعوذُ بِاللّٰهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم» نیست، بلکه تخلّق به آن شرط است، یعنی ذکر این جمله مقدمه تحقق حالتی در
نفس و جان انسان گردد، حالت توجه به خدا، حالت جدایی از هوا و هوس‌های سرکشی که مانع فهم و درک صحیح
انسان است، حالت بیگانگی از تعصب‌ها و غرورها و خودخواهی‌ها و خودمحوری‌هایی که انسان را وادار می‌کند که از همه چیز، حتی از سخنان خدا به نفع خواسته‌های انحرافی‌اش استفاده کند و تا چنین حالتی در روح و جان انسان پیدا نشود، درک حقایق قرآن برای او ممکن نیست، بلکه به عکس ممکن است قرآن را با توسل به «
تفسیر به رای» وسیله‌ای قرار دهد برای توجیه خواسته‌های شرک‌آلودش.
به موردی از کاربرد
فاسْتَعِذْ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فاِذا قَرَاْتَ الْقُرْآنَ فاسْتَعِذْ بِاللّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیمِ) (هنگامی که قرآن می‌خوانی، از شرّ شیطان رانده شده از درگاه خدا، به خدا پناه بر و بر او
توکل کن.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
استعاذه، طلب پناه است و معنا این است که وقتی قرآن می‌خوانی از خدای تعالی بخواه مادامی که مشغول خواندن هستی از اغوای شیطان
رجیم پناهت دهد، پس استعاذه‌ای که در این آیه بدان امر شده حال و وظیفه
قلب و نفس قرآن‌خوان است، او مامور شده مادامی که مشغول تلاوت است این حقیقت، یعنی استعاذه به خدا را در دل خود بیابد، نه اینکه به زبان بگوید:
اعوذ باللَّه من الشیطان الرجیم و این استعاذه زبانی و امثال آن سبب و مقدمه برای ایجاد آن حالت نفسانی است نه اینکه خودش استعاذه باشد و اگر به خود این سخن استعاذه بگوییم مجازا گفته‌ایم، خدای تعالی هم نفرموده هر وقت قرآن می‌خوانی بگو
اعوذ باللَّه من الشیطان الرجیم، بلکه فرموده: هر وقت قرآن می‌خوانی از خدا پناه بخواه.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «فاسْتَعِذْ»، ج۳، ص۲۶۵.
