غَرْس (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَرْس (به فتح غین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای کاشتن و کاشته شده است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
غَراس (به فتح غین) به معنای نهال و
مَغرَس (به فتح میم و راء) به محلّ کاشته شدن.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
اهل‌بیت و ... از این واژه استفاده نموده است.
غَرْس به معنای کاشتن و کاشته شده کاشتن و کاشته شده، اسم و مصدر هر دو آمده است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره اهل‌بیت فرموده است:
«إِنَّ الاَْئِمَّةَ مِنْ قُرَيش غُرِسوا فِي هذَا الْبَطْنِ مِنْ هَاشِم، لاَ تَصْلُحُ عَلَى سِوَاهُمْ، وَلاَ تَصْلُحُ الْوُلاَةُ مِنْ غَيْرِهمْ.» (
امامان و پيشوايان از
قریش هستند و درخت وجودشان در سرزمين وجود اين تيره از
بنی هاشم غرس شده است. اين مقام درخور ديگران نيست و رهبران ديگر شايستگى اين مقام را ندارند.)
(شرح‌های خطبه:
) یعنی امامان در این بطن از هاشم کاشته شده‌اند، منظور حضرت از «هذا البطن» خودش می‌باشد. چنانکه در «امم- امام» گفته‌ایم.
در
خطبه ۱۵۴ فرموده است:
«فَمَا طابَ سَقْيُهُ طابَ غَرْسُهُ» (آنچه آبياريش پاكيزه باشد، غرس و نشاى آن پاكيزه.)
(شرح‌های خطبه:
) منظور از غرس معنای مصدری است.
غراس به معنای نهال است. «الغراس: ما یغرس» در
نامه ۲۴ درباره
موقوفات خود فرموده است:
«أَلاَّ يَبِيعَ مِنْ أَولادِ نَخِيلَ هذِهِ الْقُرَى حَتَّى تُشْكِلَ أَرْضُها غِرَاساً.» یعنی متولی (
امام حسن (علیه‌السلام)) از نهال‌های این قریه‌ها چیزی نفروشد تا مشتبه شود زمین آنها از لحاظ نهال.
(شرح‌های نامه:
) یعنی آنقدر نهال بروید تا به نظر نگاه‌کننده چنان آید که این آن زمین نیست.
مغرس: محلّ کاشته شدن به
ابن عباس نوشته است:
«وَاعْلَمْ أَنَّ الْبَصْرَةَ مَهْبِطُ إِبْليسَ، وَمَغْرِسُ الْفِتَنِ» (بدان «
بصره» (امروز) جايگاه
ابلیس است و محلّ كشت‌زار
فتنه)
(شرح‌های نامه:
) که در «بصر» گذشت.
مواردی از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «غرس»، ج۲، ص۷۷۹.
