عَمیٰ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَمیٰ (به فتح عین و میم) از
واژگان نهج البلاغه به معنای کوری، فقدان بصیرت،
جهل،
ضلالت، و
اشتباه است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره دوستی
دنیا و
غصب خلافت و... از این واژه استفاده نموده است.
عَمیٰ به معنای کوری آمده است.
«اعمی»: کور به فاقد بصیرت اعمی و عم گفته می‌شود.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۱۹۳ فرموده است:
«إِنَّ لِلْقُلوبِ شَهْوَةً وَ إِقْبالاً وَ إِدْباراً، فَأْتوها مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِها وَ إِقْبالِها فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذا أُکْرِهَ عَمِیَ.» «برای قلوب میل و رو کردن و پشت کردن هست به سوی قلوب از طرف میل و رو کردن بیائید چون قلب اگر مجبور گردد کور می‌شود.»
درباره دوستی
دنیا فرموده است:
«ما أَصِفُ مِنْ دار أَوَّلُها عَناءٌ! وَ آخِرُها فَناءٌ! في حَلالِها حِسابٌ، وَ في حَرامِها عِقابٌ. وَ مَنْ أَبْصَرَ بِها بَصَّرَتْهُ، وَ مَنْ أَبْصَرَ إلَيْها أَعْمَتْهُ.» «چه بگویم از خانه و دنیایی که اوّل آن
زحمت و آخرش از بین رفتن است، در حلالش
حساب و در حرامش
عقاب هست، هر کس با آن نگاه کند (و آن را وسیله
عبرت قرار دهد) او را بینا و بیدار می‌کند و هر کس مستقلاً به آن نگاه کند و فقط طالب آن باشد، او را کور گرداند.»
«عمیا» مؤنّث اعمی است:
«فإِنَّها فِتْنَةٌ عَمْياءُ مُظْلِمَةٌ.» «فتنه‌اى است كور و ظلمانى كه حكومتش همه جا را فراگيرد.»
امیرالمومنین (علیه‌السلام) درباره
غصب خلافت فرموده است:
«وَ طَفِقْتُ أَرْتَئي بَيْنَ أَنْ أَصولَ بِيَد جَذّاءَ، أَوْ أَصْبِرَ عَلَى طَخْيَة عَمْياءَ.» «شروع به فکر کردم که آیا با دست خالی بستیزم یا بر ظلمت کور (انحراف حاصل شده از غصب خلافت)
صبر کنم.»
مواردی متعدد از این ماده در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عمی»، ج۲، ص۷۵۶.
