طاغوت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طاغوت: (يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ) «طاغوت» صیغه مبالغه از مادّه «
طغیان» به معناى تعدى و تجاوز از حدّ و مرز است، و به هر چيزى كه سبب تجاوز از حدّ گردد، گفته مى‌شود؛ از اين رو شياطين،
بت‌ها، حكام جبار و مستكبر و هر معبودى غير از پروردگار، و هر مسيرى كه به غير حق منتهى مى‌شود، همه، طاغوت است.
اين كلمه هم به معناى مفرد و هم به معناى جمع استعمال مى‌شود، هر چند گاهى آن را به
«طواغيت» جمع مى‌بندند.
بعضى از مفسران، مانند «
زمخشری» در «
کشّاف» معتقدند:
«طاغوت» در اصل
«طَغَيُوت» (بر وزن فعلوت) همانند «ملكوت» بوده، سپس مقلوب شده و لام الفعل بر عين الفعل تقدم يافته و «طَيَغُوت» شده، و بعد از تبديل ياء به الف «طاغوت» گرديده، و از چند جهت معنا تأكيد را مى‌رساند؛ صيغه مبالغه، معناى مصدرى، و قلب.
ترجمه و تفسیر آیات مرتبط با
طاغوت:
(لاَ إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِن بِاللّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىَ لاَ انفِصَامَ لَهَا وَاللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ) (اكراهى در قبول دين، نيست. زيرا راه درست از راه انحرافى، روشن شده است. بنابراين، كسى كه به طاغوت
[بت و
شیطان، و هر موجود طغيانگر
] كافر شود و به خدا ايمان آورد، به محكم‌ترين دستگيره چنگ زده است، كه گسستن براى آن نيست. و خداوند، شنوا و داناست.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه طاغوت به معناى طغيان و تجاوز از حد است، ولى اين كلمه، تا حدى مبالغه در طغيان را هم مى‌رساند، مانند كلمه ملكوت و كلمه جبروت كه مبالغه در مالكيت و جباريت است، و اين كلمه در مواردى استعمال مى‌شود كه وسيله طغيان باشند، مانند اقسام معبودهاى غير خدا، امثال
بت‌ها و شيطان‌ها و جن‌ها و پيشوايان ضلالت از بنى آدم، و هر متبوعى كه خداى تعالى راضى به پيروى از آنها نيست، و اين كلمه در مذكر و مؤنث و مفرد و تثنيه و جمع، مساوى است و تغيير نمى‌كند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ فَمِنْهُم مَّنْ هَدَى اللّهُ وَمِنْهُم مَّنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلالَةُ فَسِيرُواْ فِي الأَرْضِ فَانظُرُواْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ) (ما در هر امّتى رسولى برانگيختيم كه: خداى يكتا را بپرستيد؛ و از پرستش طاغوت اجتناب كنيد. خداوند گروهى از آنان را
هدایت كرد؛ و گروهى از آنان
ضلالت و گمراهى دامانشان را گرفت؛ پس در روى
زمین بگرديد وببينيد عاقبت تكذيب‌كنندگان چگونه بود!)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه طاغوت در اصل مانند طغيان، مصدر و به معناى تجاوز از حد بدون حق بوده است، و اسم مصدر آن طغوى است،
راغب گفته
: طاغوت عبارت از هر متعدى و هر معبودى غير از خداست، كه هم در مفرد بكار مى‌رود و هم در جمع، خداى تعالى نيز آن را هم در مفرد بكار برده است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(وَالَّذِينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَن يَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَى فَبَشِّرْ عِبَادِ) (و كسانى كه از
عبادت طاغوت دورى كردند و به سوى خداوند بازگشتند،
بشارت از آنِ آنهاست؛ پس بندگان مرا بشارت ده.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: راغب گفته: كلمه طاغوت عبارت است از هر متجاوز و از هر معبودى به غير خداى تعالى. و اين كلمه هم در يک نفر استعمال مى‌شود، و هم در جمع
و ظاهرا مراد از آن در آيه
شريفه بت‌ها و هر معبود طاغى ديگرى است كه به جاى خدا پرستيده شود.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «طاغوت»، ص۳۵۲.
