ضیق (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضیق (به کسر ضاد) از
واژگان نهج البلاغه به معنای تنگی است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره حاتم بخشی‌های
عثمان و... از این واژه استفاده نموده است.
ضیق به معنای تنگی آمده است.
«
الضِّيقُ: ضِدُّ السَّعَة»
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره تیول‌ها و حاتم بخشی‌های
عثمان فرموده است: به
خدا قسم اگر بدانم با آن پول‌ها زنان
نکاح کرده‌اند و یا کنیزان خریده‌اند همه را به
بیت المال بر می‌گردانم:
«وَ مَنْ ضاقَ عَلَيْهِ العَدْلُ، فَالجَوْرُ عَلَيْهِ أَضيَقُ!.» «در
عدل و برابری وسعت هست هر که عدالت بر او تنگ آید،
ظلم بر او تنگ‌تر خواهد بود.»
تضایق به معنای تنگ شدن، در
حکمت ۳۴۱ فرمودند:
«عِنْدَ تَناهي الشِّدَّةِ تَكونُ الْفَرْجَةُ، وَ عِنْدَ تَضايُقِ حَلَقِ الْبَلاءِ يَكونُ الرَّخاءُ.» «چون سختی‌ها به آخرین درجه شدّت برسد،
فرج نزدیک است و در آن هنگام که حلقه‌های بلا تنگ شود، نوبت راحتی و آسایش فرا می‌رسد.»
مضیق به معنای مکان تنگ و کار تنگ، جمع آن مضائق است که در
خطبه ۱۹۲ فرموده:
«جَعَلَ لَهُمْ مِنْ مَضايِقِ الْبَلاءِ فَرَجاً.» «در اين موقع از درون حلقه‌هاى تنگ بلا، راه نجاتى برايشان گشود.»
امیرالمومنین (علیه‌السلام) در
خطبه ۱۴۳ فرمودند:
«حينَ أَلْجَأَتْنا الْمضايِقُ الْوَعْرَةُ.» «به هنگامى آمده‌ايم كه مشكلات طاقت‌فرسا ما را مجبور ساخته، خشكسالى و قحطى ما را به اين وضع درآورده.»
درباره منافقان فرمود:
«قَدْ هيّأوا الطَّريقَ، وَ أَضْلَعوا الْمَضيقَ.» «راه
ورود به خواسته خود را آسان و طريق خروج از دام خويش را تنگ و پر پيچ و خم جلوه مى‌دهند.»
این ماده موارد زیادی در «
نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضیق»، ج۲، ص۶۶۹.
