• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ضَنْک (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





ضَنْک (به فتح ضاد و سکون نون) از واژگان نهج البلاغه به معنای تنگ و تنگ شدن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره دنیا و مردگان و در تعریف اسلام از این واژه استفاده نموده است.
این ماده پنج بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.



ضَنْک به معنای تنگ و تنگ شدن آمده است.
اسم و مصدر هر دو آمده است. «ضَنُك المَكانُ‌ ضَنکا: ضاقَ.»


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - الضَّنْكَ - خطبه ۱۱۰ (مردگان)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره دنیا و مردگان فرموده است:
«هَلْ زَوَّدَتْهُمْ إِلاّ السَّغَبَ؟ أَوْ أَحَلَّتْهُمْ إِلاّ الضَّنْكَ
«آیا دنیا جز گرسنگی زادی به آن‌ها داده است و جز در تنگی، آن‌ها را ساکن کرده است.»

۲.۲ - ضَنْكَ - خطبه ۱۹۸ (اسلام)

و در تعریف اسلام فرموده است:
«لا انْقِطاعَ لِمُدَّتِهِ، وَ لا عَفاءَ لِشَرائِعِهِ، وَ لا جَذَّ لِفُروعِهِ، وَ لا ضَنْكَ لِطُرُقِهِ.»
«زمانش تمام شدنی نیست، احکامش کهنه نمی‌شود، شاخه‌هایش قطع نمی‌گردد راه‌هایش تنگی ندارد.»


این ماده پنج بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۶۷.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دارالقلم، ص۵۱۲.    
۳. طریحی نجفی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۲۸۰.    
۴. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۳، ص۳۲۰.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۵۷، خطبه ۱۱۰.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۲۱۸، خطبه ۱۰۹.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۶۶، خطبه ۱۱۱.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۴۵.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۴۸.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۵۴.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۳۸.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۲۳.    
۱۳. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۲۷.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۹۸، خطبه ۱۹۸.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۲۰۱، خطبه ۱۹۳.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۱۴، خطبه ۱۹۸.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۸۹.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۰۷.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۲۲.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۶۹۰.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۲، ص۲۹۰.    
۲۲. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۹۱.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۴۵، خطبه ۸۲.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۴۰، خطبه ۱۹۰.    
۲۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۶۳، خطبه ۸۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضنک»، ج۲، ص۶۶۷.    






جعبه ابزار