• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صَغَر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: صَغَر (قاموس قرآن (جلد ۴))
مقالات مرتبط: صاغِر (لغات‌قرآن)، صَغَر (مفردات‌نهج‌البلاغه)، استصغار.


صَغَر (به فتح صاد و راء) یا صِغَر (به کسر صاد و فتح غین) از واژگان قرآن کریم به معنای کوچکی مقابل کبر است.
مانند: صَغیر (به فتح صاد) به معنای کوچک، صَغار (به فتح صاد) به معنای ذلت و خواری، صاغر به معنای ذلیل یا کسی که به پستی راضی است.


صَغَر و صِغَر
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۲۹-۱۳۰.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۸۵.    
[۳] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۳۶۵.    
به معنای کوچکی، مقابل کبر است.
صَغَر و صِغَر در مقایسه چیزی با چیز دیگر گفته می‌شود، خواه به اعتبار زمان باشد، مانند کوچکی سنّ، یا به اعتبار جثّه باشد و یا قدر و مرتبه باشد.
صَغیر به معنای کوچک.
صَغار (به فتح صاد) به معنای ذلت و خواری است.
صاغر به قول راغب اصفهانی کسی است که به پستی راضی است.
[۴] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۸۵.    

طبرسی آن را ذلیل معنا کرده است.
[۵] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۲۲۴.    


به مواردی از صَغَر که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - صَغِیراً (آیه ۲۸۲ سوره بقره)

(وَ لا تَسْئَمُوا اَنْ تَکْتُبُوهُ‌ صَغِیراً اَوْ کَبِیراً اِلی‌ اَجَلِهِ)
[۶] بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    

(و از نوشتن بدهىِ مدت‌دار، چه کوچک يا بزرگ باشد، ملول نشويد. هر چه باشد؛ بنويسيد)
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۸.    
[۸] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۶، ص۲۹۶.    
[۹] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۶، ص۲۰۴.    
[۱۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۲۰۵.    
[۱۱] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۶۸۴.    



۲.۲ - صَغِیراً (آیه ۲۴ سوره اسراء)

(وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی‌ صَغِیراً)
[۱۲] اسراء/سوره۱۷، آیه۲۴.    

(و بگو: «پروردگارا! همان‌گونه كه آنها مرا در كودكى تربيت كردند، مشمول رحمتشان قرار ده.)
[۱۳] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۸۴.    
[۱۴] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۱۱۰.    
[۱۵] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۸۰-۸۱.    
[۱۶] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۱۲۱.    
[۱۷] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۲۴۱.    



۲.۳ - صَغارٌ (آیه ۱۲۴ سوره انعام)

(سَیُصِیبُ الَّذِینَ اَجْرَمُوا صَغارٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ عَذابٌ شَدِیدٌ)
[۱۸] انعام/سوره۶، آیه۱۲۴.    

(در برابر مكر، فريب و نيرنگى كه مى‌كردند، گرفتار حقارت در پيشگاه خدا و عذاب شديد، خواهند شد.)
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۴۳.    
[۲۰] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۴۷۰.    
[۲۱] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۳۴۱.    
[۲۲] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۲۶۱.    
[۲۳] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان،ج۴، ص۱۵۶.    

صغار در آیه به معنی ذلت و هوان است.


۲.۴ - صاغِرُونَ‌ (آیه ۲۹ سوره توبه)

(حَتَّی یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ‌ صاغِرُونَ‌)
[۲۴] توبه/سوره۹، آیه۲۹.    

(پيكار كنيد تا زمانى كه با خضوع و تسليم، جزیه را به دست خود بپردازند.)
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۹۱.    
[۲۶] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۳۱۵.    
[۲۷] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۲۳۷.    
[۲۸] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۶۷.    
[۲۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۰.    

صاغر در آیه ظاهرا به معنی خضوع و طاعت است که یک نوع خواری است، چنان‌که شیخ طوسی
[۳۰] طبرسی، فصل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۰.    
بیان کردند، یعنی: تا جزیه را با دست بدهند در حالی‌که به حکومت اسلام خاضع و مطیع‌ا هستند. راجع به جزیه و معنی‌ صاغِرُونَ‌ در کتاب سیری در اسلام فصل «اهل کتاب» مفصلا بحث کرده‌ام.
[۳۱] قرشی، علی‌اکبر، سیری در اسلام، فصل «اهل کتاب».

معنی صاغر در آیه بعید است آن باشد که بعضی از فقهاء در بحث جزیه فرموده‌اند. به نظر می‌آید که مراد از صاغِرُونَ‌ سایر شرایط ذمّه باشد، چون خضوع به حکومت اسلامی همان تسلیم شدن به شرائط ذمّه است.
در جریان حضرت سلیمان آمده‌:


۲.۵ - صاغِرُونَ‌ (آیه ۳۷ سوره نمل)

(وَ لَنُخْرِجَنَّهُمْ مِنْها اَذِلَّةً وَ هُمْ‌ صاغِرُونَ‌)
[۳۲] نمل/سوره۲۷، آیه۳۷.    

(و آنان را از آن سرزمين با ذلّت و حقارت بيرون مى‌رانيم!)
[۳۳] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۸۰.    
[۳۴] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۵۱۵.    
[۳۵] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۳۶۲.    
[۳۶] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۱۰۹.    
[۳۷] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۸۲.    

ذلیل بودن به واسطه رفتن عزّت، حکومت، استقلال و صاغر بودن در اثر اسارت و گرفتاری است.
[۳۸] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ج۲، ص۷۱۰.    

در صاغر و صغار معنای اوّل ملحوظ و در نظر است که صاغر در اثر صغر قدر و منزلت، ذلیل شده و صغار در نتیجه از بین رفتن و صغیر شدن حیثیّت و مقام شخص است.


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۲۹-۱۳۰.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۸۵.    
۳. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۳۶۵.    
۴. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۸۵.    
۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۲۲۴.    
۶. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۸.    
۸. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۶، ص۲۹۶.    
۹. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۶، ص۲۰۴.    
۱۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۲۰۵.    
۱۱. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۶۸۴.    
۱۲. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۲۴.    
۱۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۸۴.    
۱۴. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۱۱۰.    
۱۵. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۸۰-۸۱.    
۱۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۱۲۱.    
۱۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۲۴۱.    
۱۸. ↑ انعام/سوره۶، آیه۱۲۴.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۴۳.    
۲۰. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۴۷۰.    
۲۱. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۳۴۱.    
۲۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۲۶۱.    
۲۳. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان،ج۴، ص۱۵۶.    
۲۴. ↑ توبه/سوره۹، آیه۲۹.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۹۱.    
۲۶. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۳۱۵.    
۲۷. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۲۳۷.    
۲۸. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۶۷.    
۲۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۰.    
۳۰. ↑ طبرسی، فصل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۰.    
۳۱. ↑ قرشی، علی‌اکبر، سیری در اسلام، فصل «اهل کتاب».
۳۲. ↑ نمل/سوره۲۷، آیه۳۷.    
۳۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۸۰.    
۳۴. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۵۱۵.    
۳۵. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۳۶۲.    
۳۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۱۰۹.    
۳۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۸۲.    
۳۸. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ج۲، ص۷۱۰.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «صغر»، ج۴، ص۱۲۹-۱۳۰.    


رده‌های این صفحه : مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان سوره اسراء | واژه شناسی واژگان سوره انعام | واژه شناسی واژگان سوره بقره | واژه شناسی واژگان سوره توبه | واژه شناسی واژگان سوره نمل
جعبه ابزار