• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صَدّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: صَدّ (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: صَدّ (مفردات‌قرآن)، یَصُدُّون (لغات‌قرآن).


صَدّ (به فتح صاد و تشدید دال) از واژگان نهج البلاغه گاهى به معنى اعراض و گاهى به معنى منع و برگرداندن است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌ کار رفته است، مانند:
• صُدود (به ضم صاد) به معنى صدّ است؛
• صَدود (به فتح صاد) یعنی بسيار مانع شونده و اعراض كننده؛
• صَديد (به فتح صاد) به معنای چرک است.
این ماده شش بار در «نهج البلاغه» آمده است.


صَدّ
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۰.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۸۳.    
[۳] فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۷، ص۸۰.    
گاهی به معنای اعراض و گاهی به معنای منع و برگرداندن آمده است.
صُدود به معنى صدّ است.
[۴] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۸۳.    

صَدود به معنی بسيار مانع شونده و اعراض كننده است.
[۵] فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۷، ص۸۰.    

صَديد نیز به معنای چرک است.
[۶] فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۳، ص۸۴.    



برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - فَیَصُدُّ - خطبه ۴۲ (موعظه)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام موعظه فرموده است:
«اِنَّ اَخْوَفَ ما اَخافُ عَلَیْکُمُ اثْنانِ: اتِّباعُ الْهَوَی وَ طولُ الاَْمَلِ؛ فاَمّا اتِّباعُ الْهَوَی فَیَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَ اَمّا طولُ الاَْمَلِ فَیُنْسی الاْخِرَةَ.»
[۷] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۰۳، خطبه ۴۲.    
[۸] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۸۸، خطبه ۴۲.    
[۹] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۸۳، خطبه ۴۲.    

«بر شما از همه چیز بیش‌تر از دو چیز می‌ترسم: پیروی از هوای نفس و آرزوی دراز، پیروی از هوای نفس از حق مانع می‌شود و آرزوی دراز آخرت را از یاد می‌برد.»
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۰۱-۱۰۳، خطبه ۴۲.    
[۱۱] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۲۹.    

(شرح های خطبه:
[۱۲] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۳۰-۲۳۱.    
[۱۳] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۴۶۱-۴۶۴.    
[۱۴] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۰۰.    
[۱۵] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۱۸.    
)


۲.۲ - الصَّدودُ - خطبه ۱۹۱ (دنیا)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف دنیا فرموده:
«اَلا وَ هیَ... وَ الْجَحودُ الْکَنودُ وَ الْعَنودُ الصَّدودُ وَ الْحَیودُ الْمَیودُ.»
[۱۶] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۴۶، خطبه ۱۹۱.    
[۱۷] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۱۵۹، خطبه ۱۸۶.    
[۱۸] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۸۵، خطبه ۱۹۱.    

«بدانید دنیا... بسیار انکار‌کننده و ناسپاس و اعراض‌کننده و بسیار برگردنده و متغیّر است.»
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۴۳، خطبه ۱۹۱.    
[۲۰] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۷۱.    

(شرح های خطبه:
[۲۱] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۹۰.    
[۲۲] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۳۴۱.    
[۲۳] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۲۵۵.    
[۲۴] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۱۶.    
)


۲.۳ - صَديد - خطبه ۱۱۹ (جهنم)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف جهنم فرموده:
«وَ شَرابُها صَديدٌ.»
[۲۵] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۴، خطبه ۱۱۹.    
[۲۶] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۲۳۲، خطبه ۱۱۸.    
[۲۷] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۷۷، خطبه ۱۲۰.    

(و آشاميدنى آن آب جوشان مى‌باشد.)
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۳، خطبه ۱۲۰.    
[۲۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۳.    

(شرح های خطبه:
[۳۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۲۰۳-۲۰۴.    
[۳۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۲۷.    
[۳۲] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۸۸.    
)


این واژه شش بار در «نهج البلاغه» آمده است.
[۳۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۰۳، خطبه ۴۲.    
[۳۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۴۶، خطبه ۱۹۱.    
[۳۵] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۴، خطبه ۱۱۹.    
[۳۶] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۵۰، نامه ۳۱.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۰.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۸۳.    
۳. ↑ فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۷، ص۸۰.    
۴. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۸۳.    
۵. ↑ فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۷، ص۸۰.    
۶. ↑ فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۳، ص۸۴.    
۷. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۰۳، خطبه ۴۲.    
۸. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۸۸، خطبه ۴۲.    
۹. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۸۳، خطبه ۴۲.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۰۱-۱۰۳، خطبه ۴۲.    
۱۱. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۲۹.    
۱۲. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۳۰-۲۳۱.    
۱۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۴۶۱-۴۶۴.    
۱۴. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۰۰.    
۱۵. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۱۸.    
۱۶. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۴۶، خطبه ۱۹۱.    
۱۷. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۱۵۹، خطبه ۱۸۶.    
۱۸. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۸۵، خطبه ۱۹۱.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۴۳، خطبه ۱۹۱.    
۲۰. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۷۱.    
۲۱. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۹۰.    
۲۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۳۴۱.    
۲۳. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۲۵۵.    
۲۴. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۱۶.    
۲۵. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۴، خطبه ۱۱۹.    
۲۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۲۳۲، خطبه ۱۱۸.    
۲۷. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۷۷، خطبه ۱۲۰.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۳، خطبه ۱۲۰.    
۲۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۳.    
۳۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۲۰۳-۲۰۴.    
۳۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۲۷.    
۳۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۸۸.    
۳۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۰۳، خطبه ۴۲.    
۳۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۴۶، خطبه ۱۹۱.    
۳۵. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۴، خطبه ۱۱۹.    
۳۶. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۵۰، نامه ۳۱.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صدد»، ج۲، ص۶۳۰-۶۳۱.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 119 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 191 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 42 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 31 نهج البلاغه
جعبه ابزار