صدق (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَدْق یا
صِدْق (به کسر و فتح صاد) یکی از مفردات
نهج البلاغه، به معنای راست گفتن و
صِدْق (به کسر صاد و سکون دال)، به معنای راست مقابل
دروغ است.
کلماتی مثل
تصدیق،
صدیق و
صدقه از مشتقات این واژه است که
حضرت علی (علیه‌السلام) در ترغیب به پیروی
اهل‌بیت و ذمّ اهل
عراق و...
از این واژه استفاده نموده است.
صَدْق یا
صِدْق به معنای راست گفتن و
صِدْق به معنای راست مقابل
دروغ آمده است.
تَصْدیق به معنای اذعان اعتقاد و راست دانستن و
ایمان آوردن آمده است.
صَدْیق به معنای
رفیق و آن‌که دوستی و محبت او راست باشد آمده است.
صَدَقِه به معنای چیزی است که انسان از
مال خود قربة الی اللّه می‌دهد و اعمّ از
زکات است و به
واجب و
مستحبّ هر دو گفته می‌شود.
در
اقرب الموارد در وجه تسمیه آن گوید: بنده به وسیله آن صدق
عبودیّت خود را آشکار می‌کند.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص ترغیب به پیروی اهل‌بیت فرموده است:
«وَ هُمْ أَزِمَّةُ الْحَقِّ، وَ أَلْسِنَةُ الصِّدْقِ! فأَنْزِلوهُمْ بِأَحْسَنِ مَنازِلِ القُرْآنِ.» «آن‌ها زمام‌های حق، نشانه‌های
دین، زبان‌های راستگوی
وحی هستند آن‌ها را به نیکوترین منازل قرآن نازل کرده و مانند
قرآن واجب الاطاعة و هادی بدانید.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در ذمّ اهل
عراق فرموده است:
«فَعَلَى مَنْ أَكْذِبُ؟ أَ عَلَى اللهِ؟ فَأَنا أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِهِ! أَمْ عَلَى نَبِيِّهِ؟ فَأَنا أَوَّلُ مَنْ صَدَّقَهُ!.» «به من خبر رسید که بعضی از شما گفته است: علی دروغ می‌گوید
خدا شما را بکشد بر چه کسی دروغ می‌بندم، بخدا من که اوّلین ایمان آورنده از
اصحاب به خدا هستم یا بر
پیغمبر که اوّلین تصدیق کننده او می‌باشم.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص رفیق فرموده است:
«لا يَكونُ الصَّديقُ صَديقاً حَتَّى يَحْفَظَ أَخاهُ في ثَلاث: في نَكْبَتِهِ، وَ غَيْبَتِهِ، وَ وَفاتِهِ.» «تا در گرفتاری و وقت غائب بودن و بعد از
مرگ، دوستی را حفظ نکند، دوست واقعی نمی‌باشد.»
(آن‌که دوستی و
محبت او راست باشد.)
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۱۳۷ درباره صدقه فرموده است:
«اسْتَنْزِلوا الرِّزْقَ بِالصَّدَقَةِ.» «روزى را به وسيله صدقه فرود آوريد!.»
همچنین امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۲۴۹ درباره صدقه فرموده است:
«إِذا أَمْلَقْتُم فَتاجرِوا اللهَ بِالصَّدَقَةِ.» «چون
فقیر شدید، با خدا با صدقه تجارت کنید، یعنی صدقه بدهید که خدا ثروت عطا فرماید.»
امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) درباره
قرآن می‌فرمایند:
«أَنَّهُ شافِعٌ مُشَفَّعٌ، وَ قائِلٌ مُصَدَّقٌ.» «قرآن
شفاعت كننده‌اى است كه شفاعتش پذيرفته و گوينده‌اى است كه سخنش تصديق مى‌گردد.»
در مقام
موعظه فرمودند:
«وَ عِبْرَةً لِمَنِ اتَّعَظَ، وَ نَجاةً لِمَنْ صَدَّقَ.» «براى آن‌كه
عزم بر
درک حق دارد،
درس عبرتى است براى آن كه اندرز بپذيرد، مايه
نجات و رهايى است.»
امیرالمومنین در
حکمت ۲۷ فرمودند:
«وَ النَّهْي عَنِ الْمُنكَرِ، وَ الصِّدْقِ في الْمَواطِنِ.» «
امر به معروف،
نهی از منکر،
صدق و راستى در معركه نبرد.»
مواردی متعدد از این مادّه در نهج البلاغه به کار رفته است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صدق»، ج۲، ص۶۳۲.
