• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صدق (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: صدق (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: صدق (مفردات‌قرآن)، صِدِّیق (لغات‌قرآن)، صدق.


صَدْق یا صِدْق (به کسر و فتح صاد) یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای راست گفتن و صِدْق (به کسر صاد و سکون دال)، به معنای راست مقابل دروغ است و کلماتی مثل تصدیق، صدیق و صدقه از مشتقات این واژه است که حضرت علی (علیه‌السلام) در ترغیب به پیروی اهل‌بیت و ذمّ اهل عراق و... از این واژه استفاده نموده است.


صَدْق یا صِدْق
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۲.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۱۹۸.    
[۳] راغب اصفهانی، المفردات، ج۱، ص۴۷۸.    
به معنای راست گفتن و صِدْق به معنای راست مقابل دروغ آمده است.
[۴] فیروز آبادی، مجد‌الدین، قاموس المحیط، ج۳، ص۲۵۲.    

تَصْدیق به معنای اذعان اعتقاد و راست دانستن و ایمان آوردن آمده است.
[۵] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۳.    

صَدْیق به معنای رفیق و آن‌که دوستی و محبت او راست باشد آمده است.
[۶] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۲۰۰.    

صَدَقِه به معنای چیزی است که انسان از مال خود قربة الی اللّه می‌دهد و اعمّ از زکات است و به واجب و مستحبّ هر دو گفته می‌شود،
[۷] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۳.    
[۸] قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۱۶-۱۱۷.    
[۹] فخرالدین طریحی، مجمع البحرین تحقیق الحسینی، ج۵، ص۲۰۰.    
[۱۰] راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۴۸۰.    
[۱۱] مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۲۱۵.    
در اقرب الموارد در وجه تسمیه آن گوید: بنده به وسیله آن صدق عبودیّت خود را آشکار می‌کند.
[۱۲] شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ذیل ماده صدقه.


• امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص ترغیب به پیروی اهل‌بیت فرموده است: «وَهُمْ أَزِمَّةُ الْحَقِّ، وَأَلْسِنَةُ الصِّدْقِ! فأَنْزِلُوهُمْ بِأَحْسَنِ مَنَازِلِ القُرْآنِ»؛
[۱۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۷۲، خطبه ۸۶.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۵۲، خطبه ۸۵.    
[۱۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۲۰، خطبه ۸۷.    
[۱۶] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۳۷۳.    
«آنها زمام‌های حق، نشانه‌های دین، زبان‌های راستگوی وحی هستند آنها را به نیکوترین منازل قرآن نازل کرده و مانند قرآن واجب الاطاعة و‌ هادی بدانید.»
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در ذمّ اهل عراق فرموده است: «فَعَلَى مَنْ أَكْذِبُ؟ أَعَلَى اللهِ؟ فَأَنَا أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِهِ! أَمْ عَلَى نَبِيِّهِ؟ فَأَنَا أَوَّلُ مَنْ صَدَّقَهُ!»
[۱۷] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۳۰، خطبه ۷۰.    
[۱۸] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۱۵، خطبه ۶۹.    
[۱۹] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۰۰، خطبه ۷۱.    
[۲۰] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۱۲۷.    
«به من خبر رسید که بعضی از شما گفته است: علی دروغ می‌گوید خدا شما را بکشد بر چه کسی دروغ می‌بندم، بخدا من که اوّلین ایمان آورنده از اصحاب به خدا هستم یا بر پیغمبر که اوّلین تصدیق کننده او می‌باشم.»
‌• امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص رفیق فرموده است: «لاَ يَكُونُ الصَّدِيقُ صَدِيقاً حَتَّى يَحْفَظَ أَخَاهُ فِي ثَلاَث: فِي نَكْبَتِهِ، وَغَيْبَتِهِ، وَوَفَاتِهِ.»
[۲۱] الصَّدِیقُ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۰۵، حکمت ۱۲۹.    
[۲۲] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۸۴، حکمت ۱۳۴.    
[۲۳] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹۴، حکمت ۱۳۴.    
[۲۴] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۳۰.    
«تا در گرفتاری و وقت غائب بودن و بعد از مرگ، دوستی را حفظ نکند، دوست واقعی نمی‌باشد.» (آن‌که دوستی و محبت او راست باشد.)
‌• امام (صلوات‌الله‌علیه) در حکمت ۱۳۷ درباره صدقه فرموده است: «اسْتَنْزِلُوا الرِّزْقَ بِالصَّدَقَةِ»
[۲۵] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۰۶، حکمت ۱۳۲.    
[۲۶] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۸۵، حکمت ۱۳۷.    
[۲۷] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹۴، حکمت ۱۳۷.    
[۲۸] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۳۵.    
(روزى را به وسيله صدقه فرود آوريد!)
[۲۹] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۹، حکمت ۱۳۷.    

‌• همچنین امام (صلوات‌الله‌علیه) در حکمت ۲۴۹ درباره صدقه فرموده است: «إِذَا أَمْلَقْتُم فَتَاجرُِوا اللهَ بِالصَّدَقَةِ.»
[۳۰] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۳۲، حکمت ۲۴۹.    
[۳۱] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۱۰، حکمت ۲۵۸.    
[۳۲] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۳، حکمت ۲۵۸.    
[۳۳] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۱۰۱.    
«چون فقیر شدید، با خدا با صدقه تجارت کنید، یعنی صدقه بدهید که خدا ثروت عطا فرماید.»

این واژه بسیار در «نهج البلاغه» آمده است. مانند:
«أَنَّهُ شَافِعٌ مُشَفَّعٌ، وَقَائِلٌ مُصَدَّقٌ»:
[۳۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۹۰، خطبه ۱۷۶.    
[۳۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۱۱، خطبه ۱۷۱.    
[۳۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۵۲، خطبه ۱۷۶.    
[۳۷] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۹.    
(قرآن شفاعت كننده‌اى است كه شفاعتش پذيرفته و گوينده‌اى است كه سخنش تصديق مى‌گردد.)
[۳۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۸۹، خطبه ۱۷۶.    

«وَعِبْرَةً لِمَنِ اتَّعَظَ، وَنَجَاةً لِمَنْ صَدَّقَ»:
[۳۹] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۳۶، خطبه ۱۰۵.    
[۴۰] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۰۳، خطبه ۱۰۴.    
[۴۱] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۳، خطبه ۱۰۶.    
[۴۲] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۷۱.    
(براى آن‌كه عزم بر درک حق دارد، درس عبرتى است براى آن كه اندرز بپذيرد، مايه نجات و رهايى است.)
[۴۳] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۲۵، خطبه ۱۰۶.    

«وَالنَّهْي عَنِ الْمُنكَرِ، وَالصِّدْقِ فِي الْمَوَاطِنِ»:
[۴۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۷۵، حکمت ۲۷.    
[۴۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۵۸، حکمت ۳۰.    
[۴۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷۳، حکمت ۳۱.    
[۴۷] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۱۴۲.    
(امر به معروف، نهی از منکر، صدق و راستى در معركه نبرد.)
[۴۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۳۹، حکمت ۳۱.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۲.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۱۹۸.    
۳. ↑ راغب اصفهانی، المفردات، ج۱، ص۴۷۸.    
۴. ↑ فیروز آبادی، مجد‌الدین، قاموس المحیط، ج۳، ص۲۵۲.    
۵. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۳.    
۶. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۲۰۰.    
۷. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۳.    
۸. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۱۶-۱۱۷.    
۹. ↑ فخرالدین طریحی، مجمع البحرین تحقیق الحسینی، ج۵، ص۲۰۰.    
۱۰. ↑ راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۴۸۰.    
۱۱. ↑ مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۲۱۵.    
۱۲. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ذیل ماده صدقه.
۱۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۷۲، خطبه ۸۶.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۵۲، خطبه ۸۵.    
۱۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۲۰، خطبه ۸۷.    
۱۶. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۳۷۳.    
۱۷. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۳۰، خطبه ۷۰.    
۱۸. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۱۵، خطبه ۶۹.    
۱۹. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۰۰، خطبه ۷۱.    
۲۰. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۱۲۷.    
۲۱. ↑ الصَّدِیقُ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۰۵، حکمت ۱۲۹.    
۲۲. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۸۴، حکمت ۱۳۴.    
۲۳. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹۴، حکمت ۱۳۴.    
۲۴. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۳۰.    
۲۵. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۰۶، حکمت ۱۳۲.    
۲۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۸۵، حکمت ۱۳۷.    
۲۷. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹۴، حکمت ۱۳۷.    
۲۸. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۳۵.    
۲۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۹، حکمت ۱۳۷.    
۳۰. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۳۲، حکمت ۲۴۹.    
۳۱. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۱۰، حکمت ۲۵۸.    
۳۲. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۳، حکمت ۲۵۸.    
۳۳. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۱۰۱.    
۳۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۹۰، خطبه ۱۷۶.    
۳۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۱۱، خطبه ۱۷۱.    
۳۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۵۲، خطبه ۱۷۶.    
۳۷. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۹.    
۳۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۸۹، خطبه ۱۷۶.    
۳۹. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۳۶، خطبه ۱۰۵.    
۴۰. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۰۳، خطبه ۱۰۴.    
۴۱. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۳، خطبه ۱۰۶.    
۴۲. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۷۱.    
۴۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۲۵، خطبه ۱۰۶.    
۴۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۷۵، حکمت ۲۷.    
۴۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۵۸، حکمت ۳۰.    
۴۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷۳، حکمت ۳۱.    
۴۷. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۱۴۲.    
۴۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۳۹، حکمت ۳۱.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صدق»، ج۲، ص۶۳۲.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
جعبه ابزار