شُرب (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شُرب:
(فَشارِبُونَ شُرْبَ الْهِیمِ) شُرب: بر وزن«قفل» چنان‌كه «
راغب» مى‌گويد به معنى «نوشيدن» است
و به هر مايعى كه قابل نوشيدن باشد اطلاق مى‌شود.
واژه
«شراب» به معنى «نوشيدنى» است
و جمع آن
«اشربه» است.
در آيه ۷۰
سوره انعام مى‌خوانيم:
(...لَهُمْ شَرٰابٌ مِنْ حَمِيمٍ...) «...نوشابه‌اى از آب سوزان براى آنهاست...»
و امّا واژه
«مشرب» مصدر ميمى است
و مشترک است بين اسم زمان
و اسم مكان
و جمع آن
«مشارب» به معنى «آشاميدنی‌ها» است.
به موردی از کاربرد
شُرب در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَشارِبُونَ شُرْبَ الْهِیمِ) (
و همچون شتران تشنه، از آن مى‌آشاميد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه على در عليه كه استعلاء را مى‌رساند در مورد اين آيه مى‌فهماند منظور نوشيدن بلافاصله بعد از خوردن است، (در فارسى هم مى‌گوييم روى غذا آب نوشيد)
و كلمه هيم جمع هيماء است،
و هيماء آن شترى را گويند كه مبتلا به بيمارى هيام- به ضمه هاء- شده باشد،
و بيمارى هيام آفتى است كه شتران بدان مبتلا مى‌شوند، مانند بيمارى استسقاء (در آدميان) كه حيوان از شدت عطش آب مى‌خورد، ولى رفع عطش نمى‌شود،
و هم چنان مى‌نوشد تا بميرد،
و يا به معناى درد شديدى است كه بدان مبتلا مى‌گردد،
و از شدت درد مى‌ميرد. بعضى
گفته‌اند: منظور از هيم، ريگزار است كه هيچ وقت از آب سير نمى‌شود.
و معناى آيه اين است كه: شما اى گمراهان تكذيب كننده، پس از خوردن از درخت زقوم از آبى جوشان خواهيد نوشيد، مانند نوشيدن شتر هيماء،
و يا نوشيدن ريگزار كه هرگز از نوشيدن سيراب نمى‌شود. اين جمله آخرين جمله‌اى است كه
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) مامور شد كفار را به آن مخاطب سازد.
آيه مذكور به گوشه‌اى از مجازات‌هاى دردناک اشاره مى‌كند
و آن درباره كسانى است كه دين حق را به بازى گرفته‌اند، آنها از درون به‌وسيله آب سوزان مى‌سوزند
و از برون به وسيله آتش.
(وَ ذَرِ الَّذِينَ اتَّخَذُواْ دِينَهُمْ لَعِبًا وَ لَهْوًا وَ غَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَ ذَكِّرْ بِهِ أَن تُبْسَلَ نَفْسٌ بِمَا كَسَبَتْ لَيْسَ لَهَا مِن دُونِ اللّهِ وَلِيٌّ وَ لاَ شَفِيعٌ وَ إِن تَعْدِلْ كُلَّ عَدْلٍ لاَّ يُؤْخَذْ مِنْهَا أُوْلَئِكَ الَّذِينَ أُبْسِلُواْ بِمَا كَسَبُواْ لَهُمْ شَرَابٌ مِّنْ حَمِيمٍ وَ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُواْ يَكْفُرُونَ) (
و رها كن كسانى را كه آيين فطرى خود را بازيچه
و سرگرمى قرار دادند،
و زندگى دنيا، آنها را مغرور ساخته؛
و با اين
قرآن، به آنها يادآورى كن، تا گرفتار عواقب شوم اعمال خود نشوند؛
و در
قیامت جز خدا، نه ياورى دارند،
و نه شفاعت كننده‌اى؛
و چنين كسانى هر گونه عوضى بپردازند، از آنها پذيرفته نخواهد شد. آنها كسانى هستند كه به سبب اعمالى كه انجام داده‌اند گرفتار شده‌اند؛ نوشابه‌اى از آب سوزان
و عذاب دردناكى براى آنهاست؛ به سزاى اين كه كفر مى‌ورزيدند
و آیات الهی را انكار مى‌كردند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: مردم را با قرآن انذار كن
و آنان را از اينكه در اثر گناه محروم از ثواب شوند،
و يا از اينكه تسليم عقاب گردند بر حذر بدار،
و خبردارشان كن كه جز خداى تعالى ولى
و شفيعى ندارند،
و براى خلاصى از عقاب هر چه را هم كه بدهند، از آنان قبول نمى‌شود، زيرا كه روز قيامت روز پاداش اعمال است، نه روز خريد
و فروش. آرى اينان كسانى هستند كه از ثواب خدا ممنوع يا (به معناى ديگر كلمه) تسليم عقاب خداوند شده‌اند، براى آنان به جرم كفرى كه مى‌ورزيدند، آبى است از حميم
و عذابى است دردناک.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «شُرب»، ج۲، ص۴۷۷.
