شهرنشینی بنی اسرائیل (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بنی اسرائیل در آن زمان به صورت گروهی پراکنده بودند، نه
خانه‌ای از خود داشتند و نه
اجتماع و تمرکزی، نه برنامه سازنده معنوی داشتند! لذا موسی و برادرش
هارون مأموریت یافتند که برای بازسازی اجتماع بنی اسرائیل مخصوصا از نظر روحی برنامه‌ای را پیاده کنند: نخست به امر
خانه سازی و جدا کردن
مسکن خویش از فرعونیان همت بگمارند، این کار چند فایده داشت: یکی اینکه آنها با مالک شدن مسکن در سرزمین
مصر علاقه بیشتری به دفاع از خود و از آن آب و
خاک پیدا می‌کردند. دیگر اینکه از زندگی طفیلی گرا در
خانه‌های قبطیان به یک زندگی مستقل، منتقل می‌شدند. و دیگر اینکه اسرار کارها و نقشه‌های آنها به دست دشمنانشان نمی‌افتاد.
مأموریت
موسی و
هارون علیهما السلام، برای
اسکان بنی اسرائیل در شهر مصر:«واوحینآ الی موسی واخیه ان تبوءا لقومکما بمصر بیوتا...» و به موسی و برادرش
وحی کردیم که برای قوم خود
خانه هائی در سرزمین مصر انتخاب کنید ... .
کلمه «تبوءا» تثنیه امر از باب
تفعل است، و مصدرش تبوی و به معنای مسکن گرفتن و منزل گزیدن است، و کلمه مصر نام شهر و یا کشور
فرعون است.
بنی اسرائیل در آن زمان به صورت گروهی پراکنده، شکست خورده، وابسته و طفیلی، و آلوده و ترسان بودند، نه
خانه‌ای از خود داشتند و نه
اجتماع و تمرکزی، نه برنامه سازنده معنوی داشتند و نه
شهامت و شجاعت لازم برای یک
انقلاب کوبنده! لذا موسی و برادرش
هارون مأموریت یافتند که برای بازسازی اجتماع بنی اسرائیل مخصوصا از نظر روحی برنامه‌ای را پیاده کنند: نخست به امر
خانه سازی و جدا کردن
مسکن خویش از فرعونیان همت بگمارند، این کار چند فایده داشت:
یکی اینکه آنها با مالک شدن مسکن در سرزمین
مصر علاقه بیشتری به دفاع از خود و از آن آب و
خاک پیدا می‌کردند. دیگر اینکه از زندگی طفیلی گرا در
خانه‌های قبطیان به یک زندگی مستقل، منتقل می‌شدند. و دیگر اینکه اسرار کارها و نقشه‌های آنها به دست دشمنانشان نمی‌افتاد. و (آنها را امر فرمود به اینکه)
خانه هایشان را مقابل یکدیگر و نزدیک به هم بسازند، زیرا قبله در اصل به معنی حالت تقابل می‌باشد، و
اطلاق کلمه
قبله بر آنچه امروز معروف است در حقیقت معنی ثانوی برای این کلمه است. این کار کمک مؤثری به تمرکز و اجتماع بنی اسرائیل می‌کرد، و می‌توانستند مسائل اجتماعی را بطور عمومی مورد بررسی قرار دهند، و به عنوان انجام مراسم مذهبی دور هم جمع شوند و برای آزادی خویش نقشه‌های لازم را طرح نمایند.
مأموریت بنی اسرائیل برای ورود به یکی از شهرها، در پی
اظهار عدم تحمل بر غذای من و سلوی در بیابان: «واذ قلتم یـموسی لن نصبر علی طعام وحد فادع لنا ربک یخرج لنا مما تنـبت الارض من بقلها وقثائها و فومها و عدسها و بصلها قال اتستبدلون الذی هو ادنی بالذی هو خیر اهبطوا مصرا فان لکم ما سالتم...» و (نیز به خاطر بیاورید) زمانی را که گفتید: ای موسی هرگز حاضر نیستیم به یک نوع غذا
اکتفا کنیم، از خدای خود بخواه که از آنچه از
زمین می‌روید، از سبزیجات خیار، سیر، عدس، و
پیاز برای ما برویاند، موسی گفت: آیا غذای پستتر انتخاب می‌نمائید؟ (اکنون که چنین است بکوشید از این بیابان) وارد شهری شوید، زیرا هر چه خواستید در آنجا هست... .
بعضی از مفسران معتقدند که مصر در این آیه
اشاره به همان مفهوم کلی شهر است، یعنی شما اکنون در این بیابان در یک برنامه خودسازی و آزمایشی قرار دارید، اینجا جای غذاهای متنوع نیست، بروید به شهرها گام بگذارید که در آنجا همه اینها هست، ولی این برنامه خود
سازی در آنجا نیست. دلیل آن را این می‌دانند که بنی اسرائیل نه تقاضای بازگشت به مصر را داشتند و نه هرگز به آن بازگشتند. بعضی دیگر همین تفسیر را
انتخاب کرده و بر آن افزوده‌اند که منظور این است ماندن شما در بیابان و استفاده از این غذای غیر متنوع به خاطر ضعف و زبونی شما است نیرومند شوید و با دشمنان پیکار کنید و شهرهای
شام و سرزمین مقدس را از آنها بگیرید تا همه چیز برای شما فراهم گردد.
سومین تفسیری که برای این آیه ذکر شده، این است که منظور همان کشور مصر است یعنی شما اگر از غذاهای غیر متنوعی در این بیابان بهره می‌گیرید در عوض ایمان دارید و آزاد و مستقل هستید اگر نمی‌خواهید بر گردید و باز هم
برده و اسیر فرعونیان یا امثال آنها شوید، تا از باقیمانده
سفره آنها از غذاهای متنوعشان بهره گیرید، شما به دنبال شکم و خورد و خوراکید، هیچ نمی‌اندیشید که آن روز برده و
اسیر بودید، و امروز آزادید و سر بلند در واقع اگر شما محرومیت مختصری دارید این بهای آزادی است که می‌پردازید.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۳۷۵، برگرفته از مقاله «شهرنشینی بنی اسرائیل».
