شرطة الخمیس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شرطه در
لغت به معنی
گروه،
گروهان،
شرط و
پیمان آمده است.
در
اصطلاح به اولین
گروه از
لشگر گفته می‌شود که در
جنگ حاضر شده و آماده
مرگ باشند.
صاحب بهجة الامال در این مورد می‌نویسد: شرطة از شَرَطَ
مشتق شده است و آن یا به معنی
علامت و
نشان است (چون شرطیان علامتها و نشانه هایی داشتند که با آن شناخته می‌شدند) و یا اینکه شَرَطَ به معنی آمادگی است؛ زیراآنان برای
نبرد و دفع
دشمن همیشه حاضر و آماده بودند.
ابن اثیر می‌گوید: در
حدیث ابن مسعود آمده است که با شُرطة
شرط می‌شود که از جنگ باز نگردد، مگر اینکه
پیروز باشد.
خمیس، یعنی
لشگر.
چون در گذشته لشگربه پنج دسته:
مقدمه،
ساق،
میمنه،
میسره،
قلب تقسیم می‌شد، به آن خمیس می‌گفتند.
از
اصبع ابن نباته که
فرمانده شرطةالخمیس
حضرت علی (علیه السلام) بود سؤال شد، چرا شما را شرطةالخمیس می‌گفتند او گفت: «انَّا ضَمَّنا لَهُ الذِّبْحَ وَ ضَمَّنَ لَنَا الْفَتْحَ»
«چون برای
امیر مؤمنان خون‌دادن و از
جان گذشتن را به عهده گرفتیم و او برای ما
فتح و
پیروزی را بر عهده گرفت.»
بنابرآنچه که گذشت، شرطةالخمیس
گروهی از
رزمندگان جان بر کف بودند که در هر محلی (اعم از
شهر و خارج شهر) که به وجود آنان نیاز می‌شد، با آمادگی کامل در همان جا حضور می‌یافتند و
اراده استوارشان بر این بود که از
نبرد باز نگردند، مگراینکه پیروز شده باشند. در مقام و منزلت شرطة الخمیس همین بس که حضرت
امیرالمومنین (علیه السلام) ضمن تشویق این
گروه فرمود: قبل از شما در میان
گروهی از
بنی اسرائیل این قرارداد (قرارداد شرطة الخمیس) بسته شد و کسی از آنان به شهادت نرسید، مگر اینکه
پیامبر قوم خود یاپیامبر آبادی خود و یا پیامبر
نفس خویش بود و شما به منزله همانها هستید، جز اینکه شما جزو
انبیا نیستید.
جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۷۸.
