سید حسین بادکوبه‌ای
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سید حسین بن رضا حسینی لاهیجی بادکوبی یا بادکوبه‌ای (۱۲۹۳-۱۳۵۸ق)، از علمای
امامیه در
قرن چهاردهم هجری قمری و از مدرسان بزرگ
کلام،
فلسفه و
عرفان در
نجف بود.
او در
تهران و نجف
علوم دینی را نزد اساتیدی چون
سید ابوالحسن جلوه،
میرزا هاشم اشکوری، علامه
علی آقا زنوزی،
آخوند خراسانی و
محمدحسن مامقانی فرا گرفت و در
فقه،
اصول و فلسفه تبحر یافت و حدود چهار دهه به تدریس سطوح عالیه فقه، اصول، فلسفه، عرفان و کلام پرداخت.
سید ابوالقاسم خویی و
علامه طباطبایی از شاگردان وی بودند.
سید حسین بن رضا حسینی لاهیجی بادکوبه‌ای در سال
۱۲۹۳ق (برابر با ۱۲۵۴ هـ.ش و ۱۸۷۶ م.) در روستای زیبای «خوددلان» (خوددلان یکی از روستاهای با صفای نزدیک باکو است.) به دنیا آمد. پدرش
سید رضا، فرزند
سید موسی حسینی لاهیجی، (لاهج از توابع نزدیک
قفقاز است.) از بزرگان و شخصیت‌های مورد احترام بود. او در سلک روحانیت بوده و به مسائل شرعی مردم رسیدگی می‌نمود.
سید حسین بادکوبه‌ای از ابتدای نوجوانی به تحصیل دانش اسلامی روی آورد و مقدمات علوم حوزوی را نزد پدر فرا گرفت. پس از رحلت پدرش جهت فراگیری
علوم اسلامی وطن خود را ترک گفت و به
تهران رفت و در مدرسه «صدر» ساکن شد. ایشان به مدت هفت سال در تهران اقامت گزید و از محضر علمی نوابغ روزگار مانند: حکیم
سید ابوالحسن جلوه (
۱۲۳۸-
۱۳۱۴ق)
فیلسوف نامی
میرزا هاشم اشکوری (متوفای
۱۳۳۲ق)
و علامه
علی آقا زنوزی (
۱۲۳۴-
۱۳۰۷ق)
علوم دینی فرا گرفت و در
فقه،
اصول و
فلسفه تبحر یافت.
ایشان در عنفوان جوانی راهی
عراق گردید و در
حوزه نجف اشرف مشغول فراگیری علوم اسلامی شد. وی در ابتدای ورود، در حوزه درسی
ملا محمدکاظم خراسانی (
۱۲۵۵-
۱۳۲۹ق) حاضر گردید و بهره‌ها برد. در همان زمان در درس فقه آقا شیخ
محمدحسن مامقانی (
۱۲۳۷-
۱۳۲۳ق) حاضر شد و شایستگی علمی خویش را به اثبات رسانید.
سید حسین بادکوبه‌ای در پی سال‌ها تحقیق و پژوهش در محضر فرزانگان مشهور حوزه به چنان درجه‌ای از علم دست یازید که نامش زبانزد فضلا و دانشوران حوزه علمیه نجف گردید. محفل درس او آکنده از حضور مشتاقان علوم اسلامی بود و حدود چهار دهه به تدریس سطوح عالیه فقه، اصول، فلسفه، عرفان و کلام پرداخت. در اثر نبوغ و استعداد ذاتی وی، تدریس فلسفه‌اش شهرت بسزایی یافت و از درس فقه و اصول او پیشی گرفت و در نجف کمتر کسی در علوم عقلی همتراز او بود.
بادکوبی به دلیل احاطه بر متون فلسفی و متون عرفانی و قدرت تفهیم و حسن تقریر، بنا به گفته
آقا بزرگ طهرانی در
نقباء البشر، یکی از دو استاد مسلّم فلسفه نجف به شمار می‌رفت و شاگردان بسیار تربیت کرد، که از آن جمله است
سید محمدحسین طباطبائی مؤلفِ تفسیر معروف
المیزان (متوفی ۱۳۶۰ ش) که
اسفار و مشاعر و
تمهید القواعد را نزد او خواند.
سید حسین بادکوبه‌ای در طول سال‌ها تدریس در حوزه علمیه نجف، عالمان بسیاری پرورش داد. دانشورانی که از استادان بزرگ و عالمان ردیف اول حوزه به شمار می‌رفتند. برخی از شاگردان ممتاز ایشان عبارتند از:
۱.
سید ابوالقاسم خویی (
۱۳۱۷-
۱۴۱۳ق)؛
۲.
سید محمدحسین طباطبایی (
۱۳۲۱-
۱۴۰۲ق)؛
۳.
سید محمدحسن الهی طباطبایی (
۱۳۲۵-
۱۳۸۸ق)؛
۴.
سید مرتضی مرعشی نجفی (۱۳۲۵-۱۴۱۶ق)؛
۵.
سید محمد بادکوبه‌ای (
۱۲۸۵-
۱۳۸۹ق)؛
۶. میرزا
علی‌اکبر مرندی (
۱۳۱۴-
۱۴۱۵ق)؛
۷. شیخ
مجتبی لنکرانی (متوفای ۱۴۰۶ق)؛
۸.
سید عبدالاعلی سبزواری (۱۳۲۸-۱۴۱۴ق)؛
۹.
سید علی‌اصغر خویی (
۱۳۱۳-۱۴۰۲ق)؛
۱۰.
سید علی‌اکبر طسوجی (متولد
۱۳۱۹ق)؛
۱۱.
سید محمد اشکوری (
۱۳۲۰-
۱۳۹۴ق)؛
۱۲.
سید صدرالدین کوه پایی اصفهانی؛
۱۳.
میرزا کاظم دینوری (۱۳۲۳-۱۴۱۶ق)؛
۱۴. شیخ
غلام حسین جعفری همدانی (متولد ۱۳۲۵ق)؛
۱۵. شیخ
محمدرضا مهدوی قمشه‌ای (متوفای ۱۳۸۸ق)؛
۱۶. شیخ
محمدتقی آملی (
۱۳۰۴-
۱۳۹۱ق)؛
۱۷. آقا
سید محمد نجفی بادکوبه‌ای (۱۳۱۴-
۱۳۹۹ق).
صفات پسندیده آیت الله بادکوبه‌ای زبانزد خاص و عام بود.
تواضع،
زهد،
تقوا، ساده‌زیستی، مطالعه بسیار، برخورداری از حافظه قوی و ذوق سرشار و علاقه وافر به علم و عمل از صفات نیکویی است که در وجود آن بزرگوار جمع شده بود. این فقیه و فیلسوف بزرگ الهی از برجسته‌ترین استادان حوزه بوده و بیشتر کتاب‌های فلسفی و عرفانی را تدریس می‌نمود. وی به شاگردانش عشق می‌ورزید و علاقه فراوانی به تعلیم و تربیت آن‌ها داشت. و در شکوفا نمودن استعداد شاگردانش نقش بسزایی ایفا می‌کرد.
بسیاری از علما و بزرگان از
سید حسین بادکوبه‌ای به خوبی یاد کرده‌اند.
مرجع تقلید شیعه،
آیت الله خویی همیشه از ایشان به بزرگی یاد می‌نمود و معتقد بود که او بهتر از
محقق اصفهانی، اسفار و دیگر کتاب‌های فلسفی را تدریس می‌کرده است.
علامه حسن‌زاده آملی در ذکر استادان علامه
طباطبایی به بعد معنوی مرحوم آیت الله بادکوبه‌ای اشاره کرده می‌نویسد:
مرحوم آقا
سید حسین بادکوبه‌ای هم، خیلی مراقب بود. حرف نمی‌زد مگر به ضرورت»
شیخ آقا بزرگ تهرانی درباره بعد علمی ایشان می‌نویسد:
«آیت الله
سید حسین بادکوبه‌ای در فلسفه و علوم عقلی اشتهار پیدا نمود و در آن رشته با مهارت، خبرویت و تحقیق و تدقیق شناخته شد و جمعی از افاضل طلاب از حوزه درسی او فارغ التحصیل شدند. او و علامه شیخ
محمدحسین اصفهانی، مشهور به کمپانی، دو چهره ممتاز و متمایز بودند که علوم خود را بین مشتغلین پخش می‌نمودند و آسیاب درس‌های
علوم عقلی بر محور این دو شخصیت علمی می‌چرخید و حقیقتا شایسته این مقام بودند.»
مفسر بزرگ قرآن و شاگرد ممتاز آیت الله بادکوبه‌ای در مورد تحصیل خود در محضر استاد خود می‌نویسد:
«در فلسفه نیز به درس حکیم و فیلسوف معروف وقت مرحوم آقا
سید حسین بادکوبه‌ای موفق شدم. در ظرف شش سال که نزد معظم له تلمذ می‌کردم
منظومه سبزواری و اسفار و مشاعر ملاصدرا و دوره شفای بوعلی و کتاب «
اثولوجیا و
تمهید القواعد»
ابن ترکه که در عرفان و اخلاق
ابن مسکویه را خواندم. مرحوم بادکوبه‌ای از فرط عنایتی که به تعلیم و تربیت نویسنده داشت برای این که مرا به طرز تفکر برهانی آشنا سازد و به ذوق فلسفی من تقویت بخشد، امر فرمود به تعلیم ریاضیات بپردازم و در امتثال امر معظم له به درس مرحوم
سید ابوالقاسم خوانساری که ریاضیدان زبردستی بود، حاضر شدم و یک دوره حساب استدلالی یک دوره هندسه مسطحه و فضایی و جبر استدلالی را از معظم له فرا گرفتم.»
آیت الله سبحانی در مورد شخصیت ایشان می‌نویسد:
«در نجف اشرف او (علامه
طباطبایی) با حکیم بزرگی برخورد می‌کند که از فحول فلاسفه و از استادان بس لایق این دانش بوده، یعنی حکیم فیلسوف وقت خود
سید حسین بادکوبه‌ای (رضوان‌الله‌علیه) آشنا می‌گردد این حکیم معروف که هنوز حتی جامعه علمی او را به خوبی نشناخته است یکی از متفکران عصر خود بود و او بود که توانست علامه
طباطبایی را با حقیقت فلسفه و عرفان، بالاخص تفکر فلسفی آشنا سازد.»
از آثار آیت الله بادکوبه‌ای حاشیه بر کتاب الطهارة
شیخ انصاری، و حاشیه بر اسفار و
الشّوارِق را می‌توان نام برد.
سرانجام آیت الله
سید حسین بادکوبه‌ای پس از شصت و پنج سال تلاش و مجاهدت و احیا و بزرگرداشت شعائر دینی در بیست و هشتم
شوال ۱۳۵۸ق دار فانی را وداع گفت و به دیار معبود شتافت.
پیکر وی پس از تشییع و اقامه نماز، در جوار
مرقد حضرت علی (علیه‌السلام) به خاک سپرده شد.
(۱) آقا بزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ج۲، جزء۱، نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، مشهد ۱۴۰۴، ص۵۸۴-۵۸۵.
(۲) محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، نجف ۱۳۸۴/۱۹۸۴، ص۵۰، مرتضی انصاری، زندگانی و شخصیت شیخ مرتضی انصاری، اهواز ۱۳۸۰، ص۳۶۶.
(۳) حسن حسن‌زاده آملی، «علامه
طباطبایی در منظره عرفان نظری و عملی»، کیهان اندیشه، ش ۲۶ (مهر و آبان ۱۳۶۸ ش)، ص۹.
(۴) عزالدین زنجانی، "علامه
طباطبایی : جامع حکمت و شریعت "، کیهان فرهنگی، سال ۶، ش ۸ (آبان ۱۳۶۸ ش)، ص۲.
(۵) منوچهر صدوقی سها، تاریخ حکما و عرفاء متأخّر بر صدرالمتألهین، تهران ۱۳۵۹ ش، ص۷۱-۷۲.
•
بنیاد دائرة المعارف اسلامی، دانشنامه جهان اسلام، برگرفته از مقاله «بادکوبی»، شماره ۱۱۸. •
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «آیت الله سید حسین بادکوبه‌ای»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۱/۲۲.
