• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَهْم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





سَهْم (به فتح سین و سکون هاء) از واژگان نهج‌البلاغه، به معنای تير معروف و تير قرعه است. سیزده مورد از این مادّه در نهج‌البلاغه آمده است.



سَهْمبه معنای سهم تير معروف و تير قرعه است.


چهار مورد از این ماده که در «نهج‌البلاغه» آمده است به شرح ذیل می‌باشد.

۲.۱ - خطبه ۲۹

در ذمّ اصحاب خويش فرموده: «وَمَعَ أَىِّ إِمَام بَعْدِي تُقَاتِلُونَ؟ المَغْرُورُ وَاللهِ مَنْ غَرَرْتُمُوهُ، وَمْنْ فَازَبِكُمْ فَازَ بَالسَّهْمِ الاَْخْيَب، وَمَنْ رَمَى بِكُمْ فَقَدْ رَمَى بِأَفْوَقَ نَاصِل.»«و با كدام پيشوا و امام پس از من، به مبارزه خواهيد رفت؟ به خدا سوگند فريب‌خورده واقعى آن كس است كه به گفتار شما مغرور شود!، و اگر پيروزى به وسیله شما بدست آيد، پيروزى بى اثرى است همانند كسى كه در قرعه، برگ نابرنده‌اى نصيب او شود! و كسى كه بخواهد بوسيله شما تیراندازی كند همچون كسى است كه با تيرهاى بى پيكان تير انداخته است.» (شرح های خطبه:)

۲.۲ - خطبه ۱۲۷

امام علی (علیه‌السلام) به خوارج فرموده: «وَقَدْ عَلِمْتُمْ أَنَّ رَسُولَ اللهِ(صلى الله عليه وآله) رَجَمَ الزَّانِيَ وَأَقَامَ حَقَّ اللهِ فِيهمْ، وَلَمْ يَمْنَعْهُمْ سَهْمَهُمْ مِنَ الاِْسْلاَمِ.» «در حالى كه مى‌دانيد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله زناکار همسردار را سنگسار مى‌كرد، پس از آن بر وى نماز مى‌خواند، پس ارث او را ميان خاندانش تقسيم مى‌نمود. قاتل را مى‌كشت و ميراثش را به اهلش مى‌داد، دست سارق را مى‌بريد، و زناكار بدون همسر را تازيانه مى‌زد، پس سهم آنها را از غنائم مى‌داد و مى‌توانستند از زنان مسلمان همسر انتخاب كنند، بنابراين پیغمبر آنها را به واسطه گناهانشان مؤاخذه مى‌كرد و حقّ خداى را بر آنها اجرا مى‌نمود، امّا سهم اسلامى آنها را از بين نمى‌برد.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۳ - حکمت ۳۷۰

امام علی (علیه‌السلام) به خوارج فرموده: «أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقوا اللَّهَ...وَ مَا الْمَغْرورُ الَّذی ظَفِرَ مِنَ الدُّنْیَا بِأَعْلَی هِمَّتِهِ کَالْآخَرِ الَّذِی ظَفِرَ مِنَ الْآخِرَهِ بِأَدْنَی سُهْمَتِهِ.» «اى مردم! از خدا بترسيد! هيچ كس بيهوده و عبث آفريده نشده كه به لهو و بازى پردازد و سر خود رها نگرديده تا به كارهاى لغو و بى ارزش مشغول شود، دنياى دل‌پسندش، جاى آخرتى كه با بدنگرى، زشت در نظرش جلوه كرده است، نگيرد؛ آن مغرورى كه به دنیا ظفر يافته بلند همّت‌تر از آن كسى نيست كه به كم‌ترين سهم از آخرت دست پيدا كرده است.» (شرح‌های حکمت: )


سیزده مورد از این ماده در نهج‌البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۵۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۳۱.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۹۵.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۸۵.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۷۰.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۷۳، خطبه ۲۹.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۶.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۱۱.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۲۱۳.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۹.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۱۱.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۸۶.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۱.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۸۴، خطبه ۱۲۷.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۵.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۴۳.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۴۵.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۳۲۰.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۱۹۸.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱، ص۱۲۲.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۶۸.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۴۲.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۵۴۰، حکمت ۳۷۰.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۹.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۱۸.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۱۹.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۸۲.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۴۵۵.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱۹، ص۳۰۰.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سهم»، ج۱، ص۵۵۹.    






جعبه ابزار