• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَعْی (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: سعی (ابهام‌زدایی).


سَعْی (به فتح سین و سکون عین) از واژگان قرآن کریم به معنای تند رفتن و کوشش است.



سَعْى به معنای تند رفتن و كوشش است.
راغب گويد: سعى مشى سريع است كه به حد دويدن نيست و به طور استعاره به جدّيت در كار اطلاق می‌شود خیر باشد يا شر.
طبرسی آن را تند رفتن و دويدن و كسب و تلاش گفته است.
صحاح آن را دويدن و عمل و كسب ...
و قاموس قصد، عمل، رفتن و دويدن معنى می‌کند.
معناى اوّلى همان تند رفتن است.
در قرآن مجيد به معنى تند رفتن و دويدن و به معنى تلاش و كوشش به كار رفته است‌.


به مواردی از سَعْی که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - يَسْعى‌ (آیه ۲۰ سوره قصص)

(وَ جاءَ رَجُلٌ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ يَسْعى‌ ...)
(در اين هنگام مردى با شتاب از دورترين نقطه شهر (مركز فرعونيان‌) آمد....)


۲.۲ - يَسْعى‌ (آیه ۲۰ سوره یس)

(وَ جاءَ مِنْ أَقْصَا الْمَدِينَةِ رَجُلٌ‌ يَسْعى‌ ...)
«مردى از آخر شهر شتابان يا در حاليكه می‌دويد، آمد.»


۲.۳ - تَسْعى‌ (آیه ۲۰ سوره طه)

(فَأَلْقاها فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعى‌)
«عصا را انداخت ناگهان آن مارى بود كه تند حركت می‌كرد.»


۲.۴ - يَسْعى‌ (آیه ۸ سوره تحریم)

(نُورُهُمْ‌ يَسْعى‌ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ ...)
«نورشان در پيش رو و طرف راستشان به تندى می‌رود.»
سعى در اين آيات به معنى به شتاب رفتن است.


۲.۵ - سَعى‌ - سَعْيَها - سَعْيُهُمْ‌ (آیه ۱۹ سوره اسراء)

(وَ مَنْ أَرادَ الْآخِرَةَ وَ سَعى‌ لَها سَعْيَها وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ كانَ‌ سَعْيُهُمْ‌ مَشْكُوراً)
يعنى: «هر كه آخرت را بخواهد و كوشش مخصوص آن را انجام دهد و ايمان داشته باشد كوشش و تلاش آنها پاداش داده خواهد شد.»
سعى در اين آيه و نظير آن به معنى تلاش و عمل است.


۲.۶ - السَّعْيَ‌ (آیه ۱۰۲ سوره صافات)

(فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ‌ السَّعْيَ‌ قالَ يا بُنَيَّ إِنِّي أَرى‌ فِي الْمَنامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ ...)
يعنى «چون به حدّ كوشش با پدر رسيد و توانست در رفع حوائج تلاش بكند گفت: اى پسرک من در خواب مى‌بينم كه تو را سر مى‌برم....»


۲.۷ - سَعى‌ - سَعْيَهُ‌ (آیات ۳۹ و ۴۰ سوره نجم)

(وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى‌ • وَ أَنَ‌ سَعْيَهُ‌ سَوْفَ يُرى‌ • ثُمَّ يُجْزاهُ‌ الْجَزاءَ الْأَوْفى‌)
(و اين‌كه براى انسان چيزى جز حاصل سعى و كوشش او نيست، و اين‌كه تلاش او به زودى ديده مى‌شود، سپس به او جزاى كامل داده خواهد شد.)

۲.۷.۱ - توضیح تفسیری

انسان مالک حقيقى سعى و تلاش خويش است اعم از آنكه خير باشد يا شر. و سعى و تلاش او در روز قيامت مشهود خواهد بود.
(فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ • وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ)
(پس هر كس هموزن ذرّه‌اى كار خير انجام دهد آن را مى‌بيند. و هر كس هموزن ذرّه‌اى كار بد كرده آن را نيز مى‌بيند.)
و انسان با عمل خود جزاء تمام داده خواهد شد.
به نظر می‌آيد مراد از آيه شريفه آخرت است ولى آن را اعم نيز می‌شود دانست.
در اين صورت مطالب زير از آن به دست می‌آيد:
۱- آنان كه از ديگران كار می‌كشند و مزد نمی‌دهند و يا مزد كم می‌دهند ظالم و ستمكاراند كه ملک حقيقى ديگران را سلب كرده‌اند كه هر كس به سعى خود مالک است.
۲- هر كس در مقابل تلاش و كوشش حق استفاده و ارتزاق دارد زيرا كه انسان فقط به سعى خويش مالک است كسی كه بى تلاش می‌خورد حرام‌خوار است و هر كس در خور توانائى خود و لو با اعمال فكر باشد بايد كار كند رباخوار، حرامخوار است كه تلاش ديگران را می‌خورد. ولى آن كه مطلقا از تلاش عاجز باشد اين شخص به عنوان فقیر و محتاج از زکوة و غيره می‌تواند بخورد و او از رنج و تلاش ديگران می‌خورد و اين محذورى ندارد كه‌ (ما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ) (و در دين اسلام كارِ سنگين و سختى بر شما قرار نداد.)

سعى انسان ديدنى است. اين همه آثار و ابنيه و وسائل زندگى همه سعى و تلاش آدميان است كه بدين صورت ديده می‌شوند و بشر با سعى و تلاش خود پاداش يا کیفر داده می‌شود.
اگر گوئى راجع به شفاعت و اعمال زندگان كه درباره مردگان انجام می‌دهند و آنها بدون تلاش در عالم مرگ و آخرت بهره می‌برند چه می‌گوئيد؟! گوئيم: آنها هم نوعى تلاش‌اند كه در نتيجه ایمان در دنیا مستحق شفاعت اخروى می‌گردند و در اثر سعى و تلاشى كه درباره باز ماندگان كرده‌اند از خیرات و احسان آنها بهره‌مند می‌گردند.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۲۶۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۱۱.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۲۱۸.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۱۱.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۵۳۳.    
۶. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۶، ص۲۳۷۷.    
۷. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، ص۱۲۹۵.    
۸. قصص/سوره۲۸، آیه۲۰.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۸۷.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۲۸.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۲۱.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۱۷۷.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۸۴.    
۱۴. یس/سوره۳۶، آیه۲۰.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۱۱۰.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۷۵.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۳۸۱.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۵۵.    
۱۹. طه/سوره۲۰، آیه۲۰.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۰۰.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۱۴۴.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۱۹.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۴.    
۲۴. تحریم/سوره۶۶، آیه۸.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۵۶۵.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۳۶.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۱۵۲.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۷۸.    
۲۹. اسراء/سوره۱۷، آیه۱۹.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۸۹.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۶۵.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۱۱۳.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۶۲۷.    
۳۴. صافات/سوره۳۷، آیه۱۰۲.    
۳۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۲۳۰.    
۳۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۱۵۲.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۲۳.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۷۰۶.    
۳۹. نجم/سوره۵۳، آیات۳۹- ۴۱.    
۴۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۲۷.    
۴۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۷۴.    
۴۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۴۶.    
۴۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۴۱۰.    
۴۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۷۲.    
۴۵. زلزله/سوره۹۹، آیات۷- ۸.    
۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۹۹.    
۴۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۵۸۳.    
۴۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۳۴۳.    
۴۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۲۲۸.    
۵۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۹۹.    
۵۱. حج/سوره۲۲، آیه۷۸.    
۵۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۴۱.    
۵۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۵۸۲.    
۵۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۴۱۲.    
۵۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۲۶.    
۵۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۵۴.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سعی»، ج۳، ص۲۶۹.    






جعبه ابزار