• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سور (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: سور (ابهام‌زدایی).


سَوْر (به فتح سین و سکون واو) از واژگان قرآن کریم به معنای بالا رفتن با جهش است. دیگر مشتقات ماده «سور» که در آیات قرآن آمده است عبارتند از: سُور (به ضم سین) به معنای ديوار شهر یا حصار است. سِوار (به كسر سین) به معنای دستبند است و جمع آن در قرآن أَسْوِرَه و أَساوِر است‌. سورَه (به فتح راء) به معنى مرتبه بلند است.



سَوْر به معنای بالا رفتن با جهش است. راغب گويد: وثوب مع علوّ. در اقرب آمده «سَارَ الْحَائِطَ سَوْراً: عَلَاه- صعد عليه» همچنين است تسوّر.
[۵] شرتونی، سعید، اقرب الموارد.

(وَ هَلْ أَتاكَ نَبَأُ الْخَصْمِ إِذْ تَسَوَّرُوا الْمِحْرابَ) «آيا داستان خصم را دانسته‌اى كه از محراب بالا رفتند؟»


سور (به ضم سین) ديوار شهر را گفته‌اند. (حصار)
(فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ‌ بِسُورٍ لَهُ بابٌ) «ميانشان ديوارى و حائلى كه درب دارد زده شد.»
سور به معنى ميهمانى نيز آمده و فارسی است در نهایه آمده كه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به اصحابش فرمود: «قُومُوا فَقَدْ صَنَعَ جَابِرٌ سُوراً اى طَعَاماً يَدْعُو إِلَيْهِ النَّاسَ.»


سوار (به كسر سین) به معنای دستبند است. به قول راغب آن معرب دستوار است.
جمع آن در قرآن أَسْوِرَه و أَساوِر است‌.
(يُحَلَّوْنَ فِيها مِنْ‌ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ ...) (در آن جا با دستبندهايى از طلا آراسته مى‌شوند...)
(فَلَوْ لا أُلْقِيَ عَلَيْهِ‌ أَسْوِرَةٌ مِنْ ذَهَبٍ) ((اگر راست مى‌گويد) چرا دستبندهاى طلا به او داده نشده؟!) طبرسی فرموده: فرعونیان چون مردى را به رياست انتخاب می‌كردند دستبند طلا به دستش و طوق طلا به گردنش می‌كردند لذا فرعون گويد: «اگر موسی پيامبر است چرا دستبندهاى طلا از طرف آسمان به وى انداخته نشده است.»


سوره به معنى مرتبه بلند است. چنانكه طبرسى و راغب گفته و قول نابغه را شاهد آورده‌اند:
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَعْطَاكَ‌ سُورَةًتَرَى كُلَّ مُلْكٍ دُونَهَا يَتَذَبْذَبُ‌

طبرسى افزوده: آن از سُور البناء اخذ شده ... هر سوره از قرآن به مثابه درجه بلند و منزل عالى است كه قارء قرآن از يكى به ديگرى بالا می‌رود تا به آخر قرآن برسد.
راغب گفته علت اين تسميه آنست كه سوره مانند حصار بلد قرآن را احاطه كرده و يا منزلتى است مانند منازل قمر. بعضى آن را سؤره (با همزه) خوانده‌اند كه به معنى بقيّه است گويا هر سوره قطعه‌اى است از قرآن كه جدا شده و باقى مانده است.
ولى قول طبرسى كاملا عالى و به جاست در کافی كتاب فضل القرآن در ضمن حديثى از موسی بن جعفر (علیهماالسّلام‌) نقل شده‌ «فَإِنَّ دَرَجَاتِ الْجَنَّةِ عَلَى قَدْرِ آيَاتِ الْقُرْآنِ يُقَالُ لَهُ: اقْرَءْ وَ ارْقَ. فَيَقْرَأُ ثُمَّ يَرْقَى ...» «مراتب و درجات بهشت به عدد آيات قرآن است به او (شيعه اهل بیت (علیهم‌السلام)) گفته می‌شود: بخوان و بالا رو. پس می‌خواند و بالا می‌رود.» و نيز از حضرت صادق (علیه‌السّلام) نقل شده كه: «هر كه سوره‌اى از قرآن را فراموش كند در صورتى نيكو و درجه‌اى عالى در بهشت، براى او ممثّل می‌شود، چون آن را بيند گويد: تو چيستى و چه زيبائى؟! ای كاش براى من می‌بودى، می‌گويد مرا نمی‌شناسى؟ من فلان سوره هستم اگر فراموشم نمی‌كردى به اينجايت بالا مى‌بردم.»
بنا بر اين علت تسميه سوره‌هاى قرآن آن است كه هر يک را مقام و درجه به خصوصى است از درجات بهشت و يا درجه و مرتبه‌ای است از واقعيات عالم.
(فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ) (يک سوره همانند آن بياوريد!)
(سُورَةٌ أَنْزَلْناها وَ فَرَضْناها) «اين سوره‌اى است كه نازل كرده و معين نموده‌ايم.»
سور (مثل صرد) جمع سوره است‌. (فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَيََاتٍ...) (شما هم ده سوره ساختگى همانند اين قرآن بياوريد....)


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۳۵۰.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۳۳.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۳۳۸.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۳۳.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد.
۶. ص/سوره۳۸، آیه۲۱.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۱۹۱.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۲۹۰.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۷۳۴.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۸۶.    
۱۱. حدید/سوره۵۷، آیه۱۳.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۵۶.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۲۷۵.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۵۵.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۲۲۰.    
۱۶. ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایه، ج۲، ص۴۲۰.    
۱۷. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۳۳.    
۱۸. کهف/سوره۱۸، آیه۳۱.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۹۷.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۳۵۰.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۴۲۲.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۷۲۰.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۵۶.    
۲۴. زخرف/سوره۴۳، آیه۵۳.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۹۳.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۱۱.    
۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۱۶۵.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۷۸.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۲۴۱.    
۳۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۷۸.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۹۶.    
۳۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۳۴.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۹۶.    
۳۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۳۴.    
۳۵. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۶۰۶.    
۳۶. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۶۰۸.    
۳۷. بقره/سوره۲، آیه۲۳.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴.    
۳۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۵۷.    
۴۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱، ص۹۱.    
۴۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۱۵۷.    
۴۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۹۲.    
۴۳. نور/سوره۲۴، آیه۱.    
۴۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۷۸.    
۴۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۱۱۱.    
۴۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۹۶.    
۴۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۹۴.    
۴۸. هود/سوره۱۱، آیه۱۳.    
۴۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۲۳.    
۵۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۱۶۲.    
۵۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۲۴۰.    
۵۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۲۲.    
۵۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۰.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سور»، ج۳، ص۳۵۰.    






جعبه ابزار