سفیان ثوری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوعبدالله سفیان بن سعید ثوری کوفی (۹۷-۱۶۱ هـ)، از
تابعین و اصحاب
امام صادق (علیه‌السّلام) و از محدثان برجسته
اهل‌سنت و
صوفی مشهور در عصر امام صادق و
امام کاظم (علیهماالسّلام) بود.
ابوعبدالله سفیان بن سعید بن مسروق بن حبیب ثوری کوفی، پدرش
سعید بن مسروق ثوری کوفی است و نسب او با چهارده واسطه به
ثور بن عبدمناف می‌رسد و به همین‌جهت هم او را ثوری گویند.
سفیان در شمار اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) یاد شده
و از تابعیان محسوب می‌شود.
تاریخ تولد سفیان ثوری را بین سال‌های ۹۵ تا ۹۷ هجری قمری گفته‌اند و در سال ۱۴۴ ق به
مکه و
مدینه رفت و آنجا ساکن شد.
سفیان ثوری از افرادی مانند
عمرو بن مره،
ابواسحاق سبیعی و
سلیمان اعمش روایت شنیده
و از آنان روایت نقل کرده است.
همچنین افرادی مانند
ابونعیم فضل بن دکین،
عبدالله بن موسی عبسی،
عباد المکی،
ابوالعلاء شامی و
یحیی القطان و عده‌ای از محدثان و عالمان بزرگ اهل‌سنت مانند
اوزاعی و
ابن‌جریح و مالک شاگردش بودند و از او حدیث گفته‌اند.
اهل تسنن سفیان ثوری را
عالم و
زاهد و با ورع زیاد می‌دانند و کرامات زیادی از او نقل کرده و زیاد مدحش می کنند و او را می‌ستایند و می‌گویند در
علم حدیث و علوم دیگر تبحر داشت. او را با اوصافی چون
ثقه، مامون، حجت و پرحدیث ستوده‌اند.
البته اهل‌سنت به فریبکاری او نیز، اعتراف می‌کنند. ولی علمای
شیعه، روایات زیادی در مذمت او گفته و او را از مسیر اهل‌بیت و ائمه اطهار (سلام‌الله‌علیهم‌اجمعین)، منحرف می‌دانند.
برخی می‌گویند که او پیرو مذهب
شیعه زیدیه بود که در نهایت دست از آن برداشت.
سفیان ثورری در زمان امام ششم شیعیان (جعفر صادق) و امام هفتم (موسی بن جعفر)، زندگی می‌کرد و بارها مشغول
مجادله با آن بزرگواران می‌شد.
در
کافی نقل شده که «ثوری خدمت حضرت صادق (علیه‌السّلام) رسید در حالی که آن حضرت سوار شده بود و عزم رفتن جایی را داشت، سفیان گفت: آن خطبه‌ای را که
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در
مسجد خیف فرمودند برای من حدیث کن. حضرت فرمود به من مهلت بده تا پی کار و حاجت خود بروم و برگردم و برای تو بگویم. سفیان قبول نکرد و اصرار کرد و حضرت را قسم داد. حضرت پیاده شدند قلم و دواتی آوردند و حضرت فرمود بنویس. سفیان خطبه را نوشت و از محضر امام صادق دور شد. در بین راه مطالعه کرد حدیث را، و چون به جمله «والنصیحة لائمة المسلمین» رسید، تفکری کرد و فهمید که مراد،
امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) است. همان موقع کاغذ را پاره کرد و به رفیق همراهش گفت: که این حدیث را پنهان کن و با کسی حرفی نزن.»
شیخ صدوق هم روایتی از
محمدبن ابی‌عمیر کرده که گفت: سفیان حضرت موسی بن جعفر (علیه‌السّلام) را دید که مشغول نماز بوده و مردم از مقابل، رفت و آمد می‌کردند. سفیان به حضرت اعتراض کرد که مردم در حال طواف، از مقابل تو رد می شوند. امام فرمود: آن کسی را که من برایش نماز می‌گذارم از این افراد به من نزدیک‌تر است.
کتاب‌های تفسیر الثوری،
الجامع الکبیر، الجامع الصغیر، الفرائض، رسالة الی عباد بن عباد الارسوقی
و کیمیا
از آثار سفیان ثورری است.
سفیان ثورری که در زمان
مهدی عباسی، زندگی می کرد بارها با او و دولتمردانش مجادله می کرد و سرانجام یک روز گفتگوی تندی با مهدی عباسی کرد و به مصرف بی‌رویه
بیت‌المال اعتراض کرد که مورد خشم او واقع شد لذا مجبور شد که از آنجا فرار کند و به
بصره رفت و مدت کوتاهی به‌طور ناشناس آنجا ماند تا اینکه در سال ۱۶۱ هـ.ق، وفات کرد.
از او هیچ نسلی باقی نمانده است.
برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۳۷۰، برگرفته از مقاله «ابوعبدالله سفیان بن سعید ثوری».
• احمد سنجری- ترجمه وفیات الاعیان (منظر الانسان ج۲)
• شیخ عباس قمی،
تتمه المنتهی، صفحه ۲۶۲.
• دائرة المعارف تشیع، ج۹.
