• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

زَقّوم (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: زَقّوم (قاموس قرآن (جلد ۳))
مقالات مرتبط: زقّوم (لغات‌قرآن)، زقوم.


زَقّوم (به فتح زاء و تشدید قاف) از واژگان قرآن کریم به معنای، نام درختی در قعر جهنم است.


زَقّوم
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۱۶۳.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۸۰.    
[۳] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت - الحسینی، ج۶، ص۷۹.    
درختى است كه در قعر جهنم می‌رويد.
میوه آن مانند رؤس شیاطین است و مجرمين از آن می‌خورند و شكم‌شان را پر می‌كنند در حالی که آن مانند آب جوشان در شكم‌ها می‌جوشد.

به مواردی از زَقّوم که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - الزَّقُّومِ‌ (آیات ۶۶-۶۲ سوره صافات)

(أَ ذلِكَ خَيْرٌ نُزُلًا أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ‌ • إِنَّا جَعَلْناها فِتْنَةً لِلظَّالِمِينَ • إِنَّها شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِي أَصْلِ الْجَحِيمِ • طَلْعُها كَأَنَّهُ رُؤُسُ الشَّياطِينِ • فَإِنَّهُمْ لَآكِلُونَ مِنْها فَمالِؤُنَ مِنْهَا الْبُطُونَ)
[۴] صافات/سوره۳۷، آیات۶۶-۶۲.    

(آيا اين نعمت‌هاى جاويدان بهشتى بهتر است يا درخت نفرت‌انگيز زقّوم؟! ما آن را مايه درد و رنج ستمکاران قرار داديم. آن درختى است كه از قعر جهنم مى‌رويد. شكوفه آن مانند سرهاى شياطين است. آن‌ها (مجرمان‌) از آن مى‌خورند و شكم‌ها را از آن پر مى‌كنند.)
[۵] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۴۸.    
[۶] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۲۱۱.    
[۷] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۱۴۰.    
[۸] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۴۹۰.    
[۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۳۰۹.    



۲.۲ - الزَّقُّومِ‌ (آیات ۴۶-۴۳ سوره دخان)

(إِنَّ شَجَرَةَ الزَّقُّومِ‌ • طَعامُ الْأَثِيمِ • كَالْمُهْلِ يَغْلِي فِي الْبُطُونِ • كَغَلْيِ الْحَمِيمِ)
[۱۰] دخان/سوره۴۴، آیات۴۶-۴۳.    

(به يقين درخت زقّوم، غذاى گنهكاران است، همانند فلز گداخته در شكم‌ها مى‌جوشد؛ همچون جوشش آب سوزان!)
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۹۸.    
[۱۲] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۲۲۵.    
[۱۳] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۴۸.    
[۱۴] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۴۹۰.    
[۱۵] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۳۰۹.    



۲.۳ - زَقُّومٍ‌ (آیات ۵۳-۵۲ سوره واقعه)

(لَآكِلُونَ مِنْ شَجَرٍ مِنْ‌ زَقُّومٍ‌ • فَمالِؤُنَ مِنْهَا الْبُطُونَ)
[۱۶] واقعه/سوره۵۶، آیات۵۲-۵۳.    

(به يقين از درخت نفرت‌انگيز زقّوم مى‌خوريد، و شكم‌ها را از آن پر مى‌كنيد.)
[۱۷] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۳۶.    
[۱۸] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۲۱۶.    
[۱۹] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان،، ج۱۹، ص۱۲۶.    
[۲۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۴۹۰.    
[۲۱] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۳۰۹.    

اين كلمه فقط در اين سه مورد آمده است و از اين آيات روشن‌ می‌شود: اوّلا: زقّوم درختى است كه در قعر جهنم می‌رويد. ثانيا: ميوه آن مانند رؤس شياطين است كه در «رأس» گذشت.
(ببینید: رأس (مفردات‌قرآن))
و اين‌كه گفته درخت زقّوم طعام گناهكار است ظاهرا منظور ميوه آن است.ثالثا: مجرمين از آن می‌خورند و شكم‌شان را پر می‌كنند.رابعا: آن مانند آب جوشان در شكم‌ها می‌جوشد. بقيه اين سخن در «ضريع» است.
(ببینید: ضریع (مفردات‌قرآن))
راجع به معنى زقم بايد دانست كه آن فرو بردن لقمه است با كراهت و مشقّت شديد.
[۲۲] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۹۶.    
در قاموس معناى اوّلى آن را کره با خرما گفته است.
[۲۳] فیروزآبادی، مجدالدین، القاوس المحیط، ص۱۱۱۸.    
در اقرب گويد: آن كره است با خرما در لغت آفریقا ... و گفته‌اند پليدترين درخت تلخ است در تهامه ...
[۲۴] شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۵۹۱.    
در مجمع گفته: گويند آن درخت معروفى است كه عرب می‌شناسد. گفته‌اند كه نمی‌شناسد. روايت است: قریش چون آيه اول را شنيد ... ابن زبعری گفت: زقوم در كلام بربر خرما و كره است و در نقلى به لغت یمن، ابوجهل به كنيزش گفت: ما را زقّوم بياور. او كره و خرما آورد. به ياران گفت: زقّوم بخوريد محمد شما را با اين می‌ترساند و می‌گويد كه آتش آن را می‌روياند حال آنكه آتش می‌سوزاند خداوند نازل كرد (إِنَّا جَعَلْناها فِتْنَةً لِلظَّالِمِينَ‌)
[۲۵] صافات/سوره۳۷، آیه۶۳.    
(ما آن را مايه درد و رنج ستمكاران قرار داديم.)
[۲۶] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۴۸.    
[۲۷] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۹۶.    
اين سخن در نهایه نيز ذيل زقم نقل شده است.
[۲۸] ابن اثیر، مجدالدین، النهایه، ج۲، ص۳۰۷.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۱۶۳.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۸۰.    
۳. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت - الحسینی، ج۶، ص۷۹.    
۴. ↑ صافات/سوره۳۷، آیات۶۶-۶۲.    
۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۴۸.    
۶. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۲۱۱.    
۷. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۱۴۰.    
۸. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۴۹۰.    
۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۳۰۹.    
۱۰. ↑ دخان/سوره۴۴، آیات۴۶-۴۳.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۹۸.    
۱۲. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۲۲۵.    
۱۳. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۴۸.    
۱۴. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۴۹۰.    
۱۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۳۰۹.    
۱۶. ↑ واقعه/سوره۵۶، آیات۵۲-۵۳.    
۱۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۳۶.    
۱۸. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۲۱۶.    
۱۹. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان،، ج۱۹، ص۱۲۶.    
۲۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۴۹۰.    
۲۱. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۳۰۹.    
۲۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۹۶.    
۲۳. ↑ فیروزآبادی، مجدالدین، القاوس المحیط، ص۱۱۱۸.    
۲۴. ↑ شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۵۹۱.    
۲۵. ↑ صافات/سوره۳۷، آیه۶۳.    
۲۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۴۸.    
۲۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۹۶.    
۲۸. ↑ ابن اثیر، مجدالدین، النهایه، ج۲، ص۳۰۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «زقوم»، ج۳، ص۱۶۳.    


رده‌های این صفحه : مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان سوره دخان | واژه شناسی واژگان سوره صافات | واژه شناسی واژگان سوره واقعه
جعبه ابزار