رَصَد (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَصَد (به فتح راء و صاد) از
واژگان قرآن کریم به معنای مراقبت کردن و چيزى را زير نظر گرفتن است.
مشتقات
رصد که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
مَرْصَد: (به فتح میم و صاد و سکون راء) اسم مكان به معنى كمينگاه است.
مِرْصاد: (به کسر میم و سکون راء) اسم مكان است.
إرْصاد: ( به کسر الف و سکون راء) به معنی آماده كردن است.
رَصَد به معنای مراقبت كردن و چيزى را زير نظر گرفتن است و نيز به معنى مراقب و مراقبت شده آمده است. (كمين كردن و كمين‌كننده)
راغب می‌گويد: فرق
مرصاد با
مرصد آن‌است كه
مرصاد به مكانی كه فقط مخصوص كمين است گفته می‌شود.
به مواردی از
رصد که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(فَمَنْ يَسْتَمِعِ الْآنَ يَجِدْ لَهُ شِهاباً رَصَداً) «هر كه اكنون گوش كند شهابى را در كمين خود می‌يابد.»
«
رصد» صفت
شهاب و به معنى كمين‌كننده است.
(مگر پيامبرانى كه آنان را برگزيده و از آنها راضى است و مراقبينى از پيش رو و پشت سر براى آنها قرار مى‌دهد.)
رصد به معنى كمين‌كننده مفرد و جمع و مؤنّث در آن يكسان است.
گفته‌اند
رصد به معنى نگهبانان و مراقبان است يعنى خدا از جلو روى و از پشت سرش نگهبانان می‌فرستد.
(وَ خُذُوهُمْ وَ احْصُرُوهُمْ وَ اقْعُدُوا لَهُمْ كُلَ مَرْصَدٍ ...) «بگيريد، حبسشان كنيد و براى گرفتن آنها در هر كمينگاه بنشينيد.»
(إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصادِ) (به
یقین پروردگار تو در كمينگاه ستمگران است.)
مرصاد اسم مکان است.
راغب می‌گويد: فرق
مرصاد با
مرصد آن است كه
مرصاد به مكانی كه فقط مخصوص كمين است گفته می‌شود.
(إِنَّ جَهَنَّمَ كانَتْ مِرْصاداً) (به يقين در آن روز
جهنم كمينگاهى است بزرگ)
جوهری آن را طريق معنى كرده
ولى مراقبت در آن منظور است.
(وَ إِرْصاداً لِمَنْ حارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ ...) «و براى آماده كردن به كسی كه با
خدا و رسول جنگيده است.»
{{تورفتگی:a:
ارصاد به معنای آماده كردن است. در
قاموس گويد «
أَرْصَدْتُ لَهُ: أَعْدَدْتُ»
صحاح، قاموس،
اقرب تصريح دارند كه چون بعد از
ارصاد «لام» آيد به معنى آماده كردن است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «رصد»، ج۳، ص۱۰۱.
