رخاء (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رُخاء (به ضم راء) از
واژگان نهج البلاغه و
رِخْوَه (به کسر راء و سکون خاء و فتح واو) به معنای فراوانی، فراخی و نرمی است.
از این کلمه یازده مورد در «
نهج البلاغه» آمده است.
رُخاء و
رِخْوَه به معنای فراوانی، فراخی و نرمی است.
به برخی از مواردی که در
نهج البلاغه به کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) درباره دنیادوست فرموده:
«اِنْ اَصابَهُ بَلاءٌ دَعا مُضْطَرّاً و اِنْ نالَهُ رَخاءُ اَعْرَضَ مُغْتَرّاً» (اگر بلایی به او برسد همچون بیچارگان
دعا می‌کند و اگر آسایش و
وسعت به او برسد همچون مغروران از خدای روی می‌گرداند.)
(شرح‌های
حکمت:
)
آن حضرت در وصف متقّین فرموده:
«نَزَلَتْ اَنْفُسُهُمْ مِنْهُمْ فی الْبَلاءِ کالَّتی نَزَلَتْ فی الرَّخاءِ» «نفسشان قرار گرفته در وجود آن‌ها در وقت
بلاء مانند وقت فراخی و وسعت، یعنی در وقت بلاء
جزع و بی‌تابی نمی‌کنند و در وقت وسعت و قدرت تبختر و
تکبّر نمی‌نمایند.»
(شرح‌های خطبه:
)
حضرت به اهل زمان خویش فرموده:
«بِکُمُ الْبَلیَّةُ جائِلاً خِطامُها رِخْواً بِطانُها» یعنی «
بلیّه بر شما نازل شده در حالی که خطامش در جولان و بند زیر شکمش سست است، اشاره به گسترش
فتنه و عدم برخورد با مانع است.»
(شرح‌های خطبه:
)
«خطام» چیزی است که در بینی شتر داخل می‌کنند و «جولان» آن حرکت آن است. «بطان» نیز بند جهاز شتر است که از زیر شکم آن می‌بندند و «
رُخو» بودن «شل» بودن آن است.
از این کلمه یازده مورد در «
نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رُخاء»، ج۱، ص۴۴۱-۴۴۲.
