رایه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رایه از اصطلاحات فقه نظامی است که عبارت است از، پرچم بزرگی که
فرمانده یا پرچمدار آن را به دست داشته و پیشاپیش
لشگر جلو می‌رود و برای دیگر رزمندگان محور و علامت جنگ محسوب می‌شود؛ طبق
روایات اگر پرچمدار در وظیفه‌ی خود کوتاهی کند، سپاهی را از هستی و افتخار ساقط خواهد کرد.
رایة که جمع آن رایات و رای است به معنای علامت،
پرچم، بیرق، درفش، لوا، لشگر، و علم می‌باشد. (فرهنگ نفيسى آن را به معناى «گلوبند و آنچه كه در گردن بنده آبق افكنند» نيز آمده است.)
در
اصطلاح، پرچم بزرگی است که فرمانده یا پرچمدار آن را به دست داشته و پیشاپیش لشگر جلو می‌رود. پرچم برای دیگر رزمندگان
محور و علامت جنگ محسوب می‌شود.
امام باقر (علیه‌السّلام) فرمود:
چون
امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) به
شهادت رسید،
حسن بن علی (علیه‌السّلام) در
مسجد کوفه بپا خاست و ثنای خدا گفت و بر
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درود فرستاد. سپس فرمود: ای مردم! در این شب مردی از میان رفته که پیشینیان بر او سبقت نگرفتند و پسینیان به او نرسند: «انَّهُ کانَ لِصاحِبِ رَایة رسول ا...» او پرچمدار و صاحب رایت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود که
جبرئیل در طرف راست و
میکائیل در طرف چپش بودند. او از میدان برنمی‌گشت، جز اینکه
خدا به وی
فتح و پیروزی می‌داد.
(تعدادى از احاديث كه در آن واژه رايه به كار رفته است، عبارتند از:
)
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در
جنگ خیبر فرمود:
«لَاعْطِیَنَّ الرّایَةَ غَداً رَجُلًا یُحِبُّهُ اللَّهُ وَ رَسوُلُهُ یَفْتَحُ اللَّهُ عَلی یَدَیْهِ لَیْسَ بِفَرارٍ؛
همانا فردا پرچم را به دست مردی می‌سپارم که خدا و رسولش او را دوست دارند و
خداوند پیروزی را بدست او می‌آفریند و هیچ‌گاه فرار کننده نیست.»
امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) در مورد شرایط پرچمدار و نقش پرچم در جنگ چنین می‌فرماید:
«وَ رایَتَکُمْ فَلاتَمیلُوها، وَ لاتُخَلُّوها، وَ لا تَجْعَلُوها الّا بِایْدی شُجْعانِکُمْ، وَالْمانِعینَ الذِّمارَ مِنْکُمْ، فَانَّ الصَّابِرینَ عَلی
نُزُولِ الْحَقائِقِ هُمُ‌الَّذینَ یَحُفُّونَ بِرایاتِهِمْ، وَ یَکْتَنِفُونَها حِفافَیْها وَ وَراءَها وَامامَها، لایَتَأَخَّرُونَ عَنْها فَیُسْلِمُوها، وَ لایَتَقَدِّمُونَ عَلَیها فَیُفْرِدُوها؛ پرچمدار باید فردی کارزاردیده و لایق باشد؛ زیرا بنای فعالیت و کوشش سپاه به پرچم تکیه دارد. در صورتی که پرچمدار فردی ضعیف و بی‌تجربه باشد و بیهوده، به عقب باز گردد، سپاهی را از هستی و افتخار ساقط خواهد کرد. چشم‌های افراد باید همیشه به اهتزاز رایه و پرچم دوخته باشد، و به هر جانب که پیش می‌رود باید پیش روند؛ زیرا پرچم در حقیقت به منزله نقشه جنگ است که خط سیر سربازان را در عمل نشان می‌دهد. هرگز پرچمدار را تنها مگذارید و او را به آسانی اسیر دشمن نسازید و از پرچم نیز پیش نیفتید، تا مبادا جزر و مد کارزار شما را از مرکز حمله دور اندازد، و در نتیجه خط ارتباط میان شما قطع شود.»
•
جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۶۳.
