ذهاب (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذَهاب (به فتح ذال) از
واژگان نهج البلاغه به معنای رفتن است.
از مشتقات آن در «
نهج‌البلاغه»،
مَذْهَب (به فتح میم و سکون ذال و فتح هاء) است به معنای اعتقاداتى كه به طرف آن‌ها مى‌روند يعنى
عقیده پيدا مى‌كنند.
و جمع آن
مَذاهِب (به فتح میم و کسر هاء) است.
ذَهاب به معنای رفتن است. با
باب افعال و لفظ «باء» متعدى مى‌شود.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» استفاده شده به شرح ذیل می باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۲۱۸ فرموده:
«وَ مَنْ أَتى غَنِيَّاً فَتَواضَعَ لِغِناهُ ذَهَبَ ثُلُثَا دِينِهِ.» «كسى كه نزد ثروت‌مندى رود و به خاطر ثروتش در برابر او
تواضع كند دو سوّم دينش از دست رفته.»
مَذْهَب اعتقاداتى است كه به طرف آن‌ها مى‌روند يعنى عقيده پيدا مى‌كنند.
اكثر استعمالش در
ادیان است، در مطلق آراء نيز به كار مى‌رود.
چنانچه امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره آدم
جاهل فرموده:
«لا يَحْسَبُ العِلْمَ في شيْء مِمّا أَنْكَرَهُ، وَ لا يَرَى أَنَّ مِنْ وَراءِ ما بَلَغَ منه مَذْهَباً لِغَيْرهِ.» «در آن‌چه انكار كرده علمى گمان نمى‌كند و در غير آن‌چه به آن رسيده است مذهبى و رأيى به غير خودش نمى‌بيند.»
جمع آن مذاهب است. امیرالمومنین علی علیه السلام در
خطبه ۸۵ می‌فرمایند:
«وَ لَا تُرَخّصوا لِأَنْفُسِكُمْ؛ فَتَذْهَبَ بِكُمُ الرُّخَصُ مَذاهِبَ الْظَّلَمَةِ، وَ لا تُدَاهِنوا فَيَهْجُمَ بِكُمُ الْإِدْهانُ عَلَى الْمَعْصِيَةِ.» «به خود بيش از
حد آزادى مدهيد كه اين شما را به ستم‌گرى مى‌كشاند، و آن
قدر هم مداهنه و
سستی نورزيد، كه سستى شما را به
معصیت (مصيبت) مى‌كشاند.»
موارد زيادى از اين ماده در «
نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ذهاب»، ج۱، ص۴۱۸.
