• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ذرّة (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





ذرّة: (لا یَظْلِمُ مِثْقالَ ذَرَّةٍ)
برای‌ «ذرّة» نیز در لغت و کلمات مفسران، تفسیرهای گوناگونی ذکر شده است که گاه به معنای مورچه کوچک، گاه گرد و غباری که وقتی دست را بر زمین بگذاریم و برداریم به آن می‌چسبد و گاه به معنای ذرات بسیار کوچک غبار که در فضا معلق است و به هنگامی که آفتاب از روزنه‌ای به اطاق تاریک می‌تابد آشکار می‌گردد، تفسیر شده است.
می‌دانیم که امروز کلمه «ذرّه» را به «اتم» نیز اطلاق می‌کنند و «بمب اتمی» را «الْقُنْبُلَةُ الذَّرِّیَّة» می‌گویند. «اتم» به قدری کوچک است که نه با چشم عادی قابل مشاهده است و نه با دقیق‌ترین میکروسکوپ‌ها، و تنها آثار آن را مشاهده می‌کنند، و حجم و وزن آن با محاسبات علمی قابل سنجش است؛ و به قدری کوچک است که چند میلیون واحد آن، روی نوک سوزنی جای می‌گیرد! مفهوم ذره هر چه باشد، منظور در اینجا کوچک‌ترین وزن‌ها است.



ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با ذرّة:

۱.۱ - آیه ۴۰ سوره نساء

(إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَظۡلِمُ مِثۡقَالَ ذَرَّةٖ وَ إِن تَكُ حَسَنَةٗ يُضَٰعِفۡهَا وَ يُؤۡتِ مِن لَّدُنۡهُ أَجۡرًا عَظِيمٗا) (خداوند حتّى به اندازه سنگينى ذرّه‌اى ستم نمى‌كند؛ و اگر كار نيكى باشد، آن را دو چندان و بيشتر مى‌سازد؛ و از نزد خود، پاداش عظيمى به آنها مى‌دهد.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه (مثقال) به معنای وزن است، و کلمه (ذره) به معنای کوچک‌ترین مورچه قرمز است، و یا به معنای تک غباری است که در هوا معلق است، و به چشم دیده نمی‌شود، (مگر وقتی که در ستون نوری که از پنجره به داخل اطاق تابیده قرار بگیرد)، و کلمه (مثقال ذرة) نماینده مفعول مطلق و قائم مقام او است، و تقدیر جمله ان اللَّه لا یظلم ظلما یعدل مثقال ذرة وزنا است، یعنی خدا ظلمی نمی‌کند که حتی معادل سنگینی و وزن یک ذره باشد. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)

۱.۲ - آیه ۶۱ سوره یونس

(وَ مَا تَكُونُ فِي شَأۡنٖ وَ مَا تَتۡلُواْ مِنۡهُ مِن قُرۡءَانٖ وَ لَا تَعۡمَلُونَ مِنۡ عَمَلٍ إِلَّا كُنَّا عَلَيۡكُمۡ شُهُودًا إِذۡ تُفِيضُونَ فِيهِۚ وَ مَا يَعۡزُبُ عَن رَّبِّكَ مِن مِّثۡقَالِ ذَرَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَ لَا فِي ٱلسَّمَآءِ وَ لَآ أَصۡغَرَ مِن ذَٰلِكَ وَ لَآ أَكۡبَرَ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٍ) (در هيچ حال و انديشه‌اى نيستى، و هيچ قسمتى از قرآن را از جانب خداوند، تلاوت نمى‌كنى، و هيچ عملى را انجام نمى‌دهيد، مگر اين‌كه در آن هنگام كه وارد آن مى‌شويد ما گواه بر شما هستيم. و هيچ چيز در زمین و آسمان، از پروردگار تو مخفى نمى‌ماند؛ حتّى به اندازه سنگينى ذرّه‌اى؛ و نه كوچكتر و نه بزرگتر از آن نيست، مگر اين‌كه همه آنها در كتابِ آشكار و لوح محفوظ علم خداوند ثبت است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)

۱.۳ - آیه ۷ و ۸ سوره زلزال

(فَمَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٍ خَيۡرٗا يَرَهُۥ • وَ مَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٖ شَرّٗا يَرَهُۥ ) (پس هر كس هم وزن ذرّه‌اى كار خير انجام دهد آن را مى‌بيند. • و هر كس هم وزن ذرّه‌اى كار بد كرده آن را نيز مى‌بيند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه مثقال به معناى هر وسيله‌اى است كه با آن وزنها را مى‌سنجند، و كلمه ذره به معناى آن دانه‌هاى ريز غبار است، كه در شعاع آفتاب ديده مى‌شود، البته اين كلمه به معناى مورچه‌هاى ريز نيز مى‌آيد. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)


۱. نساء/سوره۴، آیه۴۰.    
۲. یونس/سوره۱۰، آیه۶۱.    
۳. زلزال/سوره۹۹، آیه۷-۸.    
۴. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۳۰۶.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۳، ص۴۹۳.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۸، ص۴۰۱.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۲۵۱.    
۸. نساء/سوره۴، آیه۴۰.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۸۵.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۵۶۴.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۳۵۶.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۱۵۱.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۸۷.    
۱۴. یونس/سوره۱۰، آیه۶۱.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۱۵.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۱۲۸.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۸۸.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۳۱۹.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۰۳.    
۲۰. زلزال/سوره۹۹، آیه۷-۸.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۹۹.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۵۸۳.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج، ص.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۲۲۸.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۱۹.    



مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ذرّة»، ج۲، ص۸۳.    






جعبه ابزار