ذرّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذَرّ (به فتح ذال و تشدید راء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای پراکندن، مورچه ریز، غبار و آشکار شدن است. از مشتقات ذرّ که در نهج البلاغه آمده
ذُرّيَّه (به ضم ذال) به معنای فرزند و نسل است.
ذَرّ (بر وزن عقل) به معنای پراكندن است. «ذَرَّ الملحَ و نحوَهُ: فرَّقهُ و نثرهُ»
و نيز به معنى
مورچه ريز و
غبار آيد. مفرد آن «ذَرَّه» است.
«ذُرّيه» به معنای فرزند و نسل است.
ذرّ به معنى آشكار شدن نيز آيد چنانكه در
خطبه ۹۰ آمده:
«أَوْ ذَرَّ عَلَيْهِ شَارِقُ نَهَار.» «يا طلوع كرده بر آن روز روشن.»
(شرح‌های خطبه:
)
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
علم خداوند فرموده:
«عَالِمُ السِّرِّ مِنْ ضَمَائِرِ الْمُضْمِرِينَ ... وَ مَصَائِفُ الذَّرِّ، وَ مَشَاتِي الْهَوَامِّ» «عالم است به اسرار قلوب و محل‌هاى تابستانى مورچگان و محل‌هاى زمستانى حشرات»
(شرح‌های خطبه:
)
«... وَ مِثْقَالِ كُلِّ ذَرَّة.» «... و به سنگينى هر مورچه زير (يا دانه غبار).»
(شرح‌های خطبه:
) نظير اين كلام در «جرر» گذشت.
و درباره
بنی هاشم به
معاویه نوشته:
«أَحَبُّ اللِّقَاءِ إِلَيْهِمْ لِقَاءُ رَبِّهِمْ، قَدْ صَحِبَتْهُمْ ذُرِّيَّةٌ بَدْرِيَّةٌ، وَ سُيُوفٌ هَاشِمِيَّةٌ.» يعنى «آنها را ديدى در حالی‌كه فرزندان «بدر» بودند و شمشيرهاى هاشمى.»
(شرح‌های نامه:
)
از اين كلمه نه مورد در «نهج البلاغه» ديده مى‌شود.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ذرر»، ج۱، ص۴۱۲.
