• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دَمَر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: تدمیر (ابهام‌زدایی).


دَمَر (به فتح دال و میم) از واژگان قرآن کریم به معنای هلاک شدن است و تَدمیر (به فتح دال) به معنای هلاک کردن است.



دَمَر به معنای هلاک شدن است.
در صحاح می‌گويد: دمار به معنى هلاكت است. «دَمَّرَهُ‌ و دَمَّرَ عَلَيْهِ» هر دو به يک معنى است.
طبرسی تدمير را هلاک كردن و راغب ادخال هلاكت در شى‌ء گفته است. در اقرب گفته «دَمَّرَ دُمُوراً وَ دِمَاراً» يعنى هلاک شد و «دَمَّرَهُمْ‌ وَ عَلَيْهِمْ» يعنى آنها را هلاک كرد.
در نهج البلاغه خطبه ۸۹ در صفت خدا فرموده‌: «قَاهِرُ مَنْ عَازَّهُ وَ مُدَمِّرُ مَنْ شَاقَّهُ.» يعنى «غالب است بر كسی كه به فكر شراكت با اوست و هلاک كننده كسى است كه با او مخالفت كرد.»


(دَمَّرَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ لِلْكافِرِينَ أَمْثالُها) (خداوند آنها را هلاک كرد؛ و براى کافران امثال آن خواهد بود.)
(وَ دَمَّرْنا ما كانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ) «آنچه فرعون و قومش می‌ساختند هلاک و نابود كرديم‌.»
(ثُمَ‌ دَمَّرْنَا الْآخَرِينَ) (سپس ديگران را هلاک كرديم.)
(فَدَمَّرْناها تَدْمِيراً) (آنها را به شدّت در هم مى‌كوبيم.)
تدمير در تمام اين آيات به معنى هلاک كردن است و چنان‌كه ملاحظه می‌شود هم در انسان و هم در غير او به كار رفته است.
روشن شد كه «دَمَّرَ» هم به نفسه و هم با «على» متعدى می‌شود بنا بر اين معنى آيه اوّلى آن است كه: «خدا هلاكشان كرد و بر كفّار نظير آن است.» راغب می‌گويد در اين آيه مفعول دمّر محذوف است. در اين صورت بايد تقدير آن چنين باشد «دَمَّرَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مَا اخْتَصَّ بِهِمْ» زمخشری نيز مانند راغب گفته است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۳۵۷.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۱۸.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۳۰۳.    
۴. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۲، ص۶۵۹.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۶۲۹.    
۶. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۱۸.    
۷. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۲۳۲.    
۸. نهج البلاغه، تحقیق الحسون، خطبه۸۹، ص۱۷۸.    
۹. محمد/سوره۴۷، آیه۱۰.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۰۷.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۲۳۰.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۳۴۷.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۱۴۹.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۵۱.    
۱۵. اعراف/سوره۷، آیه۱۳۷.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۲۲۹.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۲۹۳.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۷۲۵.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۳۴.    
۲۰. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۷۲.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۷۴.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۱۶۲.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۲۴۶.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۱۵.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۵۲.    
۲۶. اسراء/سوره۱۷، آیه۱۶.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۸۳.    
۲۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۵۹.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۸۰.    
۳۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۶۲۶.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۱۱۰.    
۳۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۱۸.    
۳۳. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج۴، ص۳۱۹.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «دمر»، ج۲، ص۳۵۷.    






جعبه ابزار