خوف از محرمات (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
گاهی کارهایی
حرام نیستند اما مقدمه بر انجام کار حرام می‌شوند، در این صورت
اجتناب از آن کارها
واجب است.
اجتناب از
مقدمات حرام، در صورت
ترس از ارتکاب آن
واجب است.
«وان خفتم الاتقسطوا فی الیتـمی‌فانکحوا ما طاب لکم من النساء مثنی وثلـث وربـع فان خفتم الا تعدلوا فوحدة او ما ملکت‌ایمـنکم ذلک ادنی الاتعولوا؛
و اگر می‌ترسید که (بهنگام
ازدواج با دختران یتیم،)
عدالت را رعایت نکنید، (از ازدواج
با آنان، چشم‌پوشی کنید و)
با زنان پاک (دیگر) ازدواج نمائید، دو یا سه یا چهار
همسر و اگر می‌ترسید عدالت را (درباره همسران متعدد) رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید، و یا از زنانی که مالک آنهائید استفاده کنید، این کار، از
ظلم و
ستم بهتر جلوگیری می‌کند.»
(از «و ان خفتم...» استفاده می‌شود که به محض ترس از وقوع در
حرام، واجب است که از آن
اجتناب گردد.)
در جاهلیت عرب به خاطر اینکه هیچگاه
جنگ و خونریزی و
غارت و
شبیخون و
ترور قطع نمی‌شد و همیشه ادامه داشت،
یتیم زیاد می‌شد، بزرگان و اقویای عرب دختران پدر مرده را
با هر چه که داشتند می‌گرفتند و
اموال آنها را
با اموال خود
مخلوط نموده و می‌خوردند و در این عمل نه تنها رعایت عدالت را نمی‌کردند بلکه گاه می‌شد که بعد از تمام شدن اموالشان خود آنان را
طلاق می‌دادند و گرسنه و برهنه رهاشان می‌کردند در حالی که آن یتیمها نه خانه‌ای داشتند که در آن سکنی گزینند و نه رزقی که از آن ارتزاق نمایند و نه همسری که از
عرض آنان حمایت کند، و نه کسی که رغبت به ازدواج
با آنان نماید تا بدینوسیله مخارجشان را تکفل کند. اینجا است که
قرآن کریم با شدیدترین لحن از این عادت زشت و خبیث و از این ظلم فاحش
نهی فرمود و در خصوص ظلم به ایتام و خوردن مال آنان نهی خود را شدیدتر کرد، و نهی از خوردن اموال آنان را در آیاتی دیگر تشدید و تاکید نمود.
آیه در بین کلام
جنبه ترقی را دارد و نهی در آیه قبلی را ترقی می‌دهد و معنای مجموع دو آیه چنین می‌شود: درباره ایتام
تقوا پیشه کنید، و خبیث را
با طیب عوض ننمائید و اموال آنان را
مخلوط با اموال خود مخورید، حتی اگر ترسیدید که در مورد دختران یتیم نتوانید رعایت عدالت بکنید و ترسیدید که به اموالشان
تجاوز کنید و از ازدواج
با آنها به همین جهت دل چرکین بودید، می‌توانید آنان را به حال خود واگذار نموده و
با زنانی دیگر ازدواج کنید
با یک نفر، دو نفر، سه نفر و چهار نفر.
بنا بر این جمله شرطیه که: اگر ترسیدید که در مورد یتیمان عدالت را رعایت نکنید پس زنان دیگری را به ازدواج خود در آورید... به منزله این است که فرموده باشد: اگر از ازدواج
با دختران بی‌پدر
کراهت دارید، چون می‌ترسید درباره آنان نتوانید عدالت را رعایت کنید،
با آنها ازدواج نکنید و زنانی و دختران دیگری را به
عقد خود در آورید.
آیه بیانگر این است که اگر ترسیدید در مورد دختران یتیم نتوانید عدالت را رعایت کنید، و همچنین هرگاه خواستید چند همسر بگیرید و ترس از عدم عدالت در مورد آنها داشتید،
با آنان ازدواج نکنید.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «خوف از محرمات».
