• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حُزْن (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حُزْن (به فتح حاء و سکون زاء) و حَزَن (به فتح حاء و زاء) از واژگان قرآن کریم به معنای اندوه و غصه است.
اصل حزن به معنی سختی زمین یا زمین سخت است.
چون‌ اندوه یک نوع گرفتگی و خشونت قلب است لذا به آن حزن گفته‌اند.



حُزْن و حَزَن به معنی‌ اندوه است.
راغب نیز هر دو را به یک معنی گفته است‌.


به مواردی از حُزْن که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - الْحُزْن (آیه ۸۴ سوره یوسف)

(وَ ابْیَضَّتْ عَیْناهُ مِنَ‌ الْحُزْنِ‌...)
«چشمانش از غصّه سفید (نابینا) گردید.»

۲.۲ - حُزْنِی‌ (آیه ۸۶ سوره یوسف)

(قالَ اِنَّما اَشْکُوا بَثِّی وَ حُزْنِی‌ اِلَی اللَّهِ‌)
«من‌ اندوه و غصّه خود را فقط به خدا شکایت می‌کنم.»
که مراد از بثّ،‌ اندوهی است‌ که شخص قادر به کتمان آن نیست و آن را اظهار می‌کند.
در (ب ث ث) گذشت

۲.۳ - الْحَزَن (آیه ۳۴ سوره فاطر)

(وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی اَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ‌)
(آنها مى‌گويند: «حمد و ستايش مخصوص خداوندی است كه اندوه را از ما برطرف ساخت...)

۲.۴ - حَزَناً (آیه ۸ سوره قصص)

(فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِیَکُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَ حَزَناً)
«آل فرعون او را از آب گرفتند و عاقبت این کار آن بود که موسی (علیه‌السّلام) برای آن‌ها دشمن و باعث‌ اندوه باشد.»
لام در «لِیَکُونَ» برای عاقبت است چنان‌که مجمع البیان گفته و مراد از حزن سبب حزن است و آن از باب مبالغه است. ناگفته نماند اصل حزن به معنی سختی زمین یا زمین سخت است و چون‌ اندوه یک نوع گرفتگی و خشونت قلب است لذا به آن حزن گفته‌اند.

۲.۵ - حَزَناً (آیه ۹۲ سوره توبه)

(وَّ أَعْيُنُهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَنًا)
(در حالى كه چشمانشان از اندوه اشک‌بار بود.)


به موردی که در نهج البلاغه به کار رفته است، اشاره می شود:

۳.۱ - خطبه ۱

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) می‌فرماید: «ثُمَّ جَمَعَ سُبْحَانَهُ مِنْ‌ حَزْنِ‌ الْاَرْضِ وَ سَهْلِهَا..» «یعنی خدا از سخت و نرم زمین خاکی گرد آورد.»


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۲۶.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۲۳۱.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۶، ص۲۳۱-۲۳۲.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۲۳۱.    
۵. یوسف/سوره۱۲، آیه۸۴.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۳۱۷.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۲۳۲.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۸۰.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۳۹۴.    
۱۰. یوسف/سوره۱۲، آیه۸۶.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۳۱۹.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۲۳۳.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۸۱.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۳۹۴.    
۱۵. فاطر/سوره۳۵، آیه۳۴.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۳۸.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۶۷.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۴۷.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۳۴۲.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۳۹.    
۲۱. قصص/سوره۲۸، آیه۸.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۱۱.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۱۰.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۱۶۳.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۷۸.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۵، ص۲۰۴.    
۲۷. توبه/سوره۹، آیه۹۲.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۲۰۱.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۴۹۰.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۶۳.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۸۶.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۹۲.    
۳۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱، خطبه ۱.    
۳۴. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۳، خطبه ۱.    
۳۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۲، خطبه ۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حزن»، ج۲، ص۱۲۶-۱۲۷.    






جعبه ابزار