حُزْن (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حُزْن (به فتح حاء و سکون زاء) و
حَزَن (به فتح حاء و زاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای اندوه و غصه است.
اصل
حزن به معنی سختی زمین یا زمین سخت است.
چون اندوه یک نوع گرفتگی و
خشونت قلب است لذا به آن حزن گفتهاند.
حُزْن و
حَزَن به معنی اندوه است.
راغب نیز هر دو را به یک معنی گفته است.
به مواردی از
حُزْن که در قرآن به کار رفته است، اشاره میشود:
(وَ ابْیَضَّتْ عَیْناهُ مِنَ الْحُزْنِ...) «چشمانش از غصّه سفید (نابینا) گردید.»
(قالَ اِنَّما اَشْکُوا بَثِّی وَ حُزْنِی اِلَی اللَّهِ) «من اندوه و غصّه خود را فقط به
خدا شکایت میکنم.»
که مراد از بثّ، اندوهی است که شخص قادر به کتمان آن نیست و آن را اظهار میکند.
در (ب ث ث) گذشت
(وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی اَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ) (آنها مىگويند: «
حمد و ستايش مخصوص
خداوندی است كه اندوه را از ما برطرف ساخت...)
(فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِیَکُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَ حَزَناً) «
آل فرعون او را از آب گرفتند و عاقبت این کار آن بود که
موسی (علیهالسّلام) برای آنها دشمن و باعث اندوه باشد.»
لام در «لِیَکُونَ» برای عاقبت است چنانکه
مجمع البیان گفته و مراد از حزن سبب حزن است و آن از باب مبالغه است. ناگفته نماند اصل حزن به معنی سختی زمین یا زمین سخت است و چون اندوه یک نوع گرفتگی و خشونت قلب است لذا به آن حزن گفتهاند.
(وَّ أَعْيُنُهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَنًا) (در حالى كه چشمانشان از اندوه اشکبار بود.)
به موردی که در
نهج البلاغه به کار رفته است، اشاره می شود:
امام علی (صلواتاللهعلیه) میفرماید:
«ثُمَّ جَمَعَ سُبْحَانَهُ مِنْ حَزْنِ الْاَرْضِ وَ سَهْلِهَا..» «یعنی خدا از سخت و نرم زمین خاکی گرد آورد.»
•
قرشی بنابی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حزن»، ج۲، ص۱۲۶-۱۲۷.