حبل الله (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَبْلُ الله: (وَ اعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ) واژۀ «
حبل» (بر وزن طبل) به معنى «
ريسمان،
رسن يا
طناب» است و به «
حِبال» جمع بسته شده. اين كلمه، گاه براى پيوند امرى معنوى به صورت
استعاره به كار مى‌رود و
تمسّک به آن موجب نگهدارى و در نتيجه مانع وقوع خطر مى‌شود.
در اين
آیه، بعضى مى‌گويند منظور از آن
قرآن است و بعضى مى‌گويند
اسلام، و بعضى ديگر گفته‌اند منظور خاندان
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و
امامان معصوم (علیهم‌السلام) هستند كه مردم به تمسّک آنها مأمورند.
آنچه مسلم است منظور از ريسمان الهى هرگونه وسيله ارتباط با
ذات پاک
خداوند است، خواه اين وسيله، اسلام باشد، يا قرآن يا پيامبر و اهل بيت او (علیهم‌السلام) و به عبارت ديگر تمام آنچه گفته شد، در مفهوم وسيع «ارتباط با خدا» كه از معنى «
حبل اللّه» استفاده مى‌شود، جمع است.
به موردی از کاربرد «حبل الله» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ اعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَميعًا وَ لا تَفَرَّقُواْ وَ اذْكُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْداء فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَ كُنتُمْ عَلى شَفا حُفْرَةٍ مِّنَ النّارِ فَأَنقَذَكُم مِّنْها كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ) «و همگى به ريسمان خدا (قرآن، و هرگونه وسيله
وحدت الهى)، چنگ زنيد، و پراكنده نشويد؛ و
نعمت بزرگ خدا را بر خود، به ياد آريد كه چگونه دشمن يكديگر بوديد، و او ميان دلهاى شما، الفت برقرار ساخت، و به بركتِ نعمتِ او، برادر شديد! و شما بر لبِ حفره‌اى از آتش بوديد، خدا شما را از آن نجات داد؛ اين چنين، خداوند آيات خود را براى شما آشكار مى‌سازد؛ شايد
هدایت شويد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: خداى تعالى در آيات قبل يعنى آيه:
(وَ كَيْفَ تَكْفُرُونَ وَ أَنْتُمْ تُتْلى عَلَيْكُمْ آياتُ اللَّهِ وَ فِيكُمْ رَسُولُهُ وَ مَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ ...) فرموده بود كه تمسك به آيات خدا و رسول او (و يا تمسك به
کتاب و
سنت) تمسك به خدا است و شخص متمسك و معتصم در امان است، و هدايتش ضمانت شده است.
اينک در اين آيه، «
اعتصام» مذكور و سفارش شده در آن آيه را، مبدل كرد به «
اعتصام بحبل اللَّه». در نتيجه فهماند كه اعتصام به خدا و رسولى كه قبلا گفتيم، اعتصام بحبل اللَّه است. يعنى آن رابط و واسطه‌اى كه بين
عبد و
رب را به هم وصل مى‌كند، و آسمان را به زمين مرتبط مى‌سازد. چون گفتيم كه اعتصام به خدا و رسول، اعتصام به كتاب خدا است كه عبارت است از
وحی كه از آسمان به زمين مى‌رسد. میتوان اینطور گفت: حبل اللَّه همان قرآن و رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « حبل الله »، ص۴۴۶.
