جُنُب (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جُنُب: (وَ اِنْ کُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا) «جُنُب» «مصدری» است که به معنای «اسم فاعل» آمده،
و در اصل به معنای «دور شونده» است؛ زیرا ریشه اصلی آن «جنابت» به معنای «بُعد» و دوری است، و اگر شخص «جُنُب» به این عنوان نامیده می‌شود به خاطر آن است که باید در آن حال، از
نماز و توقف در
مسجد و مانند آن دوری کند، و این کلمه (جُنُب) هم بر
مفرد و هم بر
جمع، هم بر
مذکر و هم بر
مؤنث اطلاق می‌شود.
اطلاق «جار جنب» بر همسایه دور، به همین مناسبت است. ضمناً ممکن است از این که
قرآن می‌گوید: به هنگام نماز اگر جُنُب هستید
غسل کنید استفاده شود که
غسل جنابت جانشین
وضو نیز می‌شود.
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ وَإِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُواْ وَإِن كُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ مَّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ مَا يُرِيدُ اللّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَكِن يُرِيدُ لِيُطَهَّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ) (ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! هنگامی که برای نماز بر می‌خیزید،
صورت و دست‌ها را تا
آرنج بشویید؛ و
سر و پاها را تا برآمدگی روی
پا مسح کنید. و اگر جنب باشید، خود را بشویید و غسل کنید. و اگر
بیمار یا مسافر باشید، یا یکی از شما از محل پستی آمده و قضای حاجت کرده، یا با زنان
آمیزش جنسی داشته‌اید، و آب برای غسل یا وضو نیافتید، بر
زمین پاکی
تیمّم کنید؛ به این طریق که صورت [
پیشانی] و دست‌هایتان را با آن مسح کنید،
خداوند نمی‌خواهد شما را در تنگنا قرار دهد؛ بلکه می‌خواهد شما را پاک سازد و نعمتش را بر شما تمام نماید؛ شاید
شکر به جا آورید.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: آیه شریفه دلالت دارد بر اینکه نماز مشروط بشرطی است که در آیه آمده، یعنی شستن و مسح کردن که همان وضو باشد، و از آن بیش از این مقدار استفاده نمی‌شود که نماز وضو می‌خواهد، و اما اینکه آن‌قدر اطلاق داشته باشد بطوری که دلالت کند بر اینکه هر یک نماز یک وضو لازم دارد، هر چند که وضوی قبلی باطل نشده باشد، منوط بر این است که آیه شریفه اطلاق داشته باشد، و آیات تشریع کمتر اطلاق- از جمیع جهات- دارد، البته این سخن با قطع نظر از جمله:
(وَ اِنْ کُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا) است، چون با در نظر گرفتن این جمله هیچ حرفی نیست که آیه شریفه نسبت به حال جنابت اطلاق ندارد بلکه مقید به نبودن جنابت است، و حاصل معنای مجموع آیه این است که اگر جنب نباشید، و بخواهید به نماز بایستید، باید که وضو بگیرید و اما اگر جنب بودید باید خود را طاهر سازید.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «جُنُب»، ص۱۶۷.
