• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جُزْء (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





جُزء (به ضم جیم) یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای تکّه، پاره، بعض و بخش است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در توصیف خدای تعالی و سیمای شیعیان، از این واژه استفاده نموده است.



جُزء (به ضم جیم) به معنای تکّه، پاره، بعضی و بخش آمده است. چنان‌که گفته می‌شود: «الجزء بالضّم: البعض».
جمع این واژه «اجزاء» از باب افعال به معنای کفایت کردن، بی‌نیاز کردن آمده است.


برخی از مواردی که در نهج البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - الْاَجْزَاءِ - خطبه ۱۸۶ (در توصیف خدا)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در توصیف خدای تعالی می‌فرماید:
«وَ لاَ یُغَیِّرُهُ الضِّیَاءُ وَ الظَّلاَمُ وَ لاَ یُوصَفُ بِشَیْءٍ مِنَ الْاَجْزَاءِ وَ لاَ بِالْجَوَارِحِ وَ الْاَعْضَاءِ»؛
«گذشت شب‌ها و روزها او را فرسوده نكند و روشنایی و تاریکی تغييرش ندهد؛ نه به داشتن اجزاء وصف شود، نه به داشتن اندام و اعضاء».

۲.۲ - لِاَجْزَاءِ - خطبه ۱۹۳ (توصیف شیعیان)

امام (علیه‌السلام) در توصیف سیمای شیعیان در خطبه همّام نیز می‌فرمایند:
«اَمَّا اللَّیْلَ فَصَافُّونَ اَقْدَامَهُمْ تَالِینَ لِاَجْزَاءِ الْقُرْآنِ یُرَتِّلُونَهَا تَرْتِیلاً»؛
«اما برنامه شبانه‌شان این است كه: قدم‌هایشان را جفت می‌كنند (کنایه از این‌که روی پا می‌ایستند‌) و اجزاء قرآن را به صورت ترتیل و با تأنی و آرامش تلاوت می‌كنند».
این واژه پنج بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۲۱۵.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۱، ص۸۴.    
۳. ابن منظور، لسان العرب، ج۱، ص۴۵.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۴۲۶، خطبه ۱۸۶.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۴۵، خطبه ۱۸۱.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۷۴، خطبه۱۸۶.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۲۵.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۶۶.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۹۲.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۲۱۴.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۹۰.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۸۱.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۴۷۹، خطبه ۱۹۳.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۸۶، خطبه ۱۹۱.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۴، خطبه۱۹۳.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۴۸.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۵۸.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۵۵۱.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۱۲۳.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۳۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جزء»، ج۱، ص۲۱۵.    






جعبه ابزار