جَوْب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَوْب (به فتح جیم) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای بریدن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص روش
صحیح پاسخگویی و
آفرینش زمین و ... از این واژه استفاده نموده است.
جَوْب به معنای بریدن آمده است.
چنان‌که گفته می‌شود: «
جابَ الثَّوبُ جوبا: قَطَعه.»
در
اقرب الموارد آمده است: جواب کلام را از آن جهت جواب گویند که سخن گوینده با آن قطع و تمام می‌شود. یعنی جواب دهنده سخن او را قطع می‌کند.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با روش صحیح پاسخگویی فرموده است:
«إِذا ازْدَحَمَ الْجَوابُ خَفِيَ الصَّوابُ.» «هنگامی که جواب‌ها زیاد (و دَرهم) شود
حق مخفی می‌گردد.»
واژه «اجابت» به معنای جواب دادن به سؤال است. خواه به طور ردّ جواب باشد و یا به طورعمل! چنان‌که امام (علیه‌السلام) در این خصوص نیز می‌فرماید:
«دُعوا لِلْجِهادِ فَاَجابوا.» «چون به
جهاد دعوت شدند، اجابت کردند.»
این موضوع یک
نوع اجابت عملی است.
واژه «تجاوب» به معنای جواب دادن به یکدیگر و
محاوره است.
واژه «
استجابت» به معنای ردّ جواب است. چراکه آن حضرت (علیه‌السلام) درباره‌ی آن می‌فرماید:
«يا نَوْفُ... إِنَّها ساعَةٌ لا يَدْعو فيها عَبْدٌ إِلاّ اسْتُجيبَ لَهُ.» «ای
نوف (این ساعت
شب) وقتی است که هیچ بنده‌ای در آن
دعا نمی‌کند مگر آن‌که
اجابت می‌شود.»
واژه «جوبات» جمع جوبه، به معنای حُفره است که امام (علیه‌السلام) در رابطه آفرینش زمین فرموده است:
«فَسَكَنَتْ مِنَ الْمَيَدانِ بِرُسوبِ الْجِبالِ ... في جَوْباتِ خَياشيمِها.» زمین از بالا و پایین رفتن، آرام گرفت. در اثر رسوب کوه‌ها ... در حفره‌ها و بینی‌های آن.»
این واژه به صورت
مصدر و
فعل، در موارد بسیاری در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جوب»، ج۱، ص۲۳۹-۲۳۸.
