• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جحیم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: جحیم (مفردات‌قرآن)، جَحِیم (لغات‌قرآن)، جحیم (مفردات‌نهج‌البلاغه)، جحیم (مقالات مرتبط).


جحیم به معنای آتشِ شعله‌ورِ سوزان
[۱] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۱، ص۳۴۷.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۱۸۷.    
[۳] شعرانی، نثر طوبی، ج۱، ص۱۲۵، «جحم».
و متراکم
[۴] طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج۲۳، ص۱۶۳.    
است.


این واژه ۲۷ بار در قرآن به کار رفته است که ۲۶ مورد آن درباره دوزخ و یک مورد،
[۵] صافّات/سوره۳۷، آیه۹۷.    
اشاره به آتشی است که نمرود برای مجازات ابراهیم علیه‌السلام برافروخت.
طبق نظر مشهور، جحیم از نام های دوزخ است
[۶] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۴۰۳.    
[۷] حقی، اسماعیل بن مصطفی، تفسیر روح البیان، ج۱۰، ص۳۳۰.    
[۸] مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۲، ص۵۷.    
[۹] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۲، ص۱۸۹، «جحم».    
و ظاهر آیاتی که در آن‌ها کلمه «جحیم» به کار رفته همین مطلب را تأیید می‌کند؛ مانند،
[۱۰] تکویر/سوره۸۱، آیه۱۲.    
[۱۱] شعراء/سوره۲۶، آیه۹۱.    
و
[۱۲] طور/سوره۵۲، آیه۱۸.    
به کار رفتن واژه جحیم در آیات یاد شده در برابر جنت نشان می‌دهد که مراد از جحیم، دوزخ است؛ اما براساس برخی روایات جحیم نام طبقه ای از طبقات یا دری از درهای دوزخ است؛ طبقه اول
[۱۳] قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، ج۱، ص۳۷۶.    
، چهارم
[۱۴] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۶، ص۱۱۸.    
، پنجم
[۱۵] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۶، ص۱۱۸.    
یا هفتم.
[۱۶] سیوطی، عبدالرحمن بن ابوبکر، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ج۵، ص۸۱.    
[۱۷] نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج۴، ص۲۱۸.    


در روایات مربوط به طبقات دوزخ، در برخی تعبیر به «طبقه» و در برخی دیگر تعبیر به «باب» آمده است. شاید وجه جمع میان آن‌ها این باشد که مراد از باب همان طبقه و این از قبیل اطلاق نام جزء بر کل است.
در روایتی از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم نقل شده که سوره های حوامیم ۷ تا و دوزخ هم دارای ۷ در است که دَرِ هفتم آن جحیم است. هریک از حوامیم در قیامت بر دری از درهای دوزخ می‌ایستد و می‌گوید:خدایا! کسی را که به من ایمان آورده و مرا قرائت کرده است از این در، به دوزخ درنیاور.
[۱۸] سیوطی، عبدالرحمن بن ابوبکر، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ج۵، ص۸۱.    


طبق نظر برخی مفسران، دوزخ دارای ۷ در و درکه است که به ترتیب درکه نخست جایگاه مؤمنان گناهکار است که به اندازه عمر و اعمالشان کیفر می‌گردند. درکه دوم، جایگاه یهودیان، درکه سوم جایگاه مسیحیان، درکه چهارم جایگاه صابئان، درکه پنجم جایگاه مجوس، درکه ششم که همان جحیم است جایگاه مشرکان عرب :«واِنَّ الفُجّارَ لَفی جَحیم»
[۱۹] انفطار/سوره۸۲، آیه۱۴.    
و درکه هفتم جایگاه منافقان است:«اِنَّ المُنفِقینَ فِی الدَّرکِ الاَسفَلِ مِنَ النّارِ».
[۲۰] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۶، ص۱۱۸.    
[۲۱] میبدی، کشف الاسرار، ج۵، ص۳۱۷ - ۳۱۸.
[۲۲] نساء/سوره۴، آیه۱۴۵.    


گفتنی است که قرآن کریم از چند گروه به عنوان گرفتاران عذاب جحیم یاد کرده است که عبارت‌اند از کافران و تکذیب گران آیات خدا،
[۲۳] مائده/سوره۵، آیه۸۵.    
،
[۲۴] حدید/سوره۵۷، آیه۱۹.    
،
[۲۵] واقعه/سوره۵۶، آیه۹۲ ۹۴.    
،
[۲۶] مزمّل/سوره۷۳، آیه۱۲.    
مشرکان و بت پرستان،
[۲۷] توبه/سوره۹، آیه۱۱۳.    
،
[۲۸] صافّات/سوره۳۷، آیه۱۶۱ ۱۶۳.    
کسانی که برای نابودی و محو آیات خدا تلاش می‌کنند،
[۲۹] حجّ/سوره۲۲، آیه۵۱.    
گمراهان،
[۳۰] شعراء/سوره۲۶، آیه۹۱.    
،
[۳۱] واقعه/سوره۵۶، آیه۹۲ ۹۴.    
ظالمان،
[۳۲] صافّات/سوره۳۷، آیه۲۲ ۲۳.    

[۳۳] صافّات/سوره۳۷، آیه۶۳ ۶۴.    
منکران معاد و قیامت،
[۳۴] صافّات/سوره۳۷، آیه۵۵.    
،
[۳۵] مطفّفین/سوره۸۳، آیه۱۱ ۱۶.    
گناهکاران،
[۳۶] دخان/سوره۴۴، آیه۴۴ ۴۷.    
اصحاب شمال،
[۳۷] حاقّه/سوره۶۹، آیه۲۵ ۳۱.    
طغیانگران و دنیاطلبان
[۳۸] نازعات/سوره۷۹، آیه۳۷ ۳۹.    
و فاجران و بدکاران.
[۳۹] انفطار/سوره۸۲، آیه۱۴.    


التحقیق، المصطفوی، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۷۴ ش؛ تفسیر روح البیان، بروسوی (م. ۱۱۳۷ ق.)، بیروت، دارالفکر؛ تفسیر القمی، القمی (م. ۳۰۷ ق.)، به کوشش الجزایری، لبنان، دارالسرور، ۱۴۱۱ ق؛ جامع البیان، الطبری (م. ۳۱۰ ق.)، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ ق؛ الدرالمنثور، السیوطی (م. ۹۱۱ ق.)، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۴ ق؛ کشف الاسرار، میبدی (م. ۵۲۰ ق.)، به کوشش حکمت، تهران، امیر کبیر، ۱۳۶۱ ش؛ لسان العرب، ابن منظور (م. ۷۱۱ ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ ق؛ مجمع البحرین، الطریحی (م. ۱۰۸۵ ق.)، به کوشش احمد الحسینی، تهران، فرهنگ اسلامی، ۱۴۰۸ ق؛ مجمع البیان، الطبرسی (م. ۵۴۸ ق.)، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۰۶ ق؛ مستدرک الوسائل، النوری (م. ۱۳۲۰ ق.)، بیروت، آل البیت علیهم‌السلام لاحیاء التراث، ۱۴۰۸ ق؛ مفردات، الراغب (م. ۴۲۵ ق.)، به کوشش صفوان داودی، دمشق، دارالقلم، ۱۴۱۲ ق؛ نثر طوبی، الشعرانی (م. ۱۳۹۳ ق.)، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۹۸ ق.
سید کمال الدین میر محمدی

۱. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۱، ص۳۴۷.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۱۸۷.    
۳. ↑ شعرانی، نثر طوبی، ج۱، ص۱۲۵، «جحم».
۴. ↑ طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج۲۳، ص۱۶۳.    
۵. ↑ صافّات/سوره۳۷، آیه۹۷.    
۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۴۰۳.    
۷. ↑ حقی، اسماعیل بن مصطفی، تفسیر روح البیان، ج۱۰، ص۳۳۰.    
۸. ↑ مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۲، ص۵۷.    
۹. ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۲، ص۱۸۹، «جحم».    
۱۰. ↑ تکویر/سوره۸۱، آیه۱۲.    
۱۱. ↑ شعراء/سوره۲۶، آیه۹۱.    
۱۲. ↑ طور/سوره۵۲، آیه۱۸.    
۱۳. ↑ قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، ج۱، ص۳۷۶.    
۱۴. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۶، ص۱۱۸.    
۱۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۶، ص۱۱۸.    
۱۶. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابوبکر، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ج۵، ص۸۱.    
۱۷. ↑ نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج۴، ص۲۱۸.    
۱۸. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابوبکر، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ج۵، ص۸۱.    
۱۹. ↑ انفطار/سوره۸۲، آیه۱۴.    
۲۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۶، ص۱۱۸.    
۲۱. ↑ میبدی، کشف الاسرار، ج۵، ص۳۱۷ - ۳۱۸.
۲۲. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۴۵.    
۲۳. ↑ مائده/سوره۵، آیه۸۵.    
۲۴. ↑ حدید/سوره۵۷، آیه۱۹.    
۲۵. ↑ واقعه/سوره۵۶، آیه۹۲ ۹۴.    
۲۶. ↑ مزمّل/سوره۷۳، آیه۱۲.    
۲۷. ↑ توبه/سوره۹، آیه۱۱۳.    
۲۸. ↑ صافّات/سوره۳۷، آیه۱۶۱ ۱۶۳.    
۲۹. ↑ حجّ/سوره۲۲، آیه۵۱.    
۳۰. ↑ شعراء/سوره۲۶، آیه۹۱.    
۳۱. ↑ واقعه/سوره۵۶، آیه۹۲ ۹۴.    
۳۲. ↑ صافّات/سوره۳۷، آیه۲۲ ۲۳.    
۳۳. ↑ صافّات/سوره۳۷، آیه۶۳ ۶۴.    
۳۴. ↑ صافّات/سوره۳۷، آیه۵۵.    
۳۵. ↑ مطفّفین/سوره۸۳، آیه۱۱ ۱۶.    
۳۶. ↑ دخان/سوره۴۴، آیه۴۴ ۴۷.    
۳۷. ↑ حاقّه/سوره۶۹، آیه۲۵ ۳۱.    
۳۸. ↑ نازعات/سوره۷۹، آیه۳۷ ۳۹.    
۳۹. ↑ انفطار/سوره۸۲، آیه۱۴.    


دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله جحیم.    




جعبه ابزار