ثَقْب (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ثَقْب (به فتح ثاء و سکون قاف) از
واژگان قرآن کریم به معنای نفوذ و پاره کردن است.
ثاقب (به فتح ثاء) به معنی نورانی می‌باشد و نجم ثاقب به معنای ستاره نورانی است.
ثاقب دو بار در
قرآن کریم آمده است.
ثَقْب به معنی نفوذ و پاره کردن است.
نجم ثاقب به معنای ستاره نورانی است.
گویا که با
نور خود
ظلمت را می‌شکافد و تا می‌تواند نفوذ می‌کند چنان که در
اقرب الموارد از اساس نقل می‌کند.
به مواردی از
ثَقْب که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ السَّماءِ وَ الطَّارِقِ وَ ما اَدْراکَ مَا الطَّارِقُ النَّجْمُ الثَّاقِبُ) «
قسم به
آسمان و کوبنده چه فهماند تو را که کوبنده چیست همان
ستاره نافذ است.»
طارق و نجم ثاقب هر دو یکی هستند درباره تشکّل نجوم گفته‌اند سحابی‌ها و گازهائی که در آسمان هستند به طور مار پیچی حرکت کرده و فشرده می‌شوند، در اثر فشرده شدن حرارت مرکزی رو به افزایش می‌رود و در نتیجه ذرّات درونی، یکدیگر را می‌کوبند و فعل و انفعالات داخلی و خارجی سبب تشکیل کوکب می‌شود تا نخستین نور قرمز بعد از آتش گرفتن اندرون ستاره، در سطح آن ظاهر می‌شود و آن از حالت به‌هم
کوبیدگی اتم‌ها و ملکول‌ها و رها شدن الکترون‌ها، به وجود آمده است. پس از آن، ستاره در اثر فعل و انفعال‌های پی در پی به حالت نورانیّت و تشعشع خود می‌افتد و نور نافذ آن فضا را شکافته و به هر جای ممکن می‌رسد. بنابراین «طارق» مرحله اوّل تشکیل ستاره و «نجم» ابتدای ظهور نور قرمز و «ثاقب». مرحله سوّم آن است رجوع شود به
جای دقّت است که نجم در اصل به معنی ظهور است، در لغت هست «نجم الشّی‌ء: ظهر»
و قهرا ستاره را در اثر ظاهر بودن نجم گفته‌اند.
(فَاَتْبَعَهُ شِهابٌ ثاقِبٌ) (شهابى ثاقب آنها را تعقيب مى‌كند.)
ظاهرا مراد از
شهاب ثاقب سنگ‌های آسمانی است که با سرعت ۴۸ هزار کیلومتر در ساعت وارد جوّ زمین شده و در اثر حرارت و تماس با گازهای جوّ مشتعل شده و ما آنها را به صورت نواری از نور مشاهده می‌کنیم. رجوع شود به
.
لفظ
ثاقب تنها دو بار در قرآن به کار رفته است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ثقب»، ج۱، ص۳۰۵.
